Herenboeren verwelkomt collega's die moeten extensiveren

Met een financiële injectie van 1 miljoen euro van de Triodos Bank werkt Van der Veer samen met de coöperatie aan een masterplan.

350 herenboerderijen in 2030, dat is nogal ambitieus.

‘We zetten ons concept ook open voor andere typen bedrijven, zoals voor boeren die hun bedrijf willen of moeten extensiveren.’

Wat is er nodig om dat te realiseren?

‘We willen onder meer investeren in robotisering. Onze manier van boeren is moeilijk te mechaniseren en we hebben maar een beperkt aantal arbeidskrachten. Met 350 bedrijven hebben we straks wel een interessante marktvraag. Dan wordt het voor partijen misschien interessant om samen op te trekken.’

Waarom zou een boer zich bij jullie aansluiten?

‘Wij bieden een alternatief voor wie op een plek zit waar het in de toekomst lastig boeren wordt. Wij hebben ook niet de perfecte boerderij. Wel hebben we veel kennis ter beschikking over hoe je kunt extensiveren en in contact kunt komen met burgers. Dan ga je als zelfstandige boer wel deel uitmaken van onze community. We zijn geen adviesbureau.’

In hoeverre worden jullie geraakt door de stikstofcrisis?

‘Het ouderwetse gemengde bedrijf lijkt vergeten. Er is bijvoorbeeld geen regelgeving voor onze verplaatsbare kipcaravan. Daardoor valt die onder het kleinste stalconcept. Voor onze vrijloopvarkens moesten regels worden aangepast. Daarin zijn we samen met de Producenten Organisatie Veehouderij en ZLTO opgetrokken richting het ministerie. Wij vallen dus buiten veel regelgeving.

‘De grootste hobbel in de stikstofopgave is dat de overheid zelf nauwelijks voorbereid is op al die boeren die straks moeten extensiveren.’

Bij Herenboeren zijn de boeren in loondienst. Betalen jullie een goed salaris?

‘Praktijkervaring is bij onze bedrijfsleiders belangrijk. Ze moeten zelfstandig een bedrijf kunnen runnen en communiceren met vrijwilligers en de buitenwereld. Daarvoor bieden we eigen trainingsprogramma’s aan.

‘Wie bij ons aan zijn top zit, kan tot 60.000 euro bruto per jaar verdienen. Dat is meer dan menig zelfstandig agrarisch ondernemer verdient.’

‘Onze werkwijze is nogal arbeidsintensief’

Als ze ergens ervaring hebben met extensiveren en een nieuw verdienmodel, dan is het bij herenboerderijen. 'En je moet met vrijwilligers kunnen werken. Al die meningen zijn wel een uitdaging', zegt Gina van Dorp. Sinds de oprichting drie jaar geleden is zij als boerin en bedrijfsleider betrokken bij Herenboeren Goedentijd in het Brabantse Alphen. Zij is een van de 29 boeren die in dienst zijn bij de veertien herenboerderijen die Nederland telt.

De boerderij in Alphen ligt Van Gorp aan het hart. Het is het voormalige melkveebedrijf dat haar ouders vanaf de jaren vijftig opbouwden, waar zij opgroeide en waarop haar broer later boerde. Na zijn overlijden kwam er een nieuwe eigenaar die het verpachtte aan Herenboeren. Vanwege haar connectie met het bedrijf en haar ervaring kon zij daar aan de slag.

Echte koeienboer

Het is een bijzondere, persoonlijke geschiedenis, erkent Van Gorp. 'Van oudsher ben ik een echte koeienboer. Die zijn erg op het eigen bedrijf gericht. Door het werk bij Herenboeren ben ik meer met de burgers en de maatschappij bezig', merkt ze.

'Onze leden zijn groene en bewuste burgers. De vrijwilligers zijn ontzettend leergierig. Ze horen of lezen weleens wat over de landbouw en daar hebben we dan gesprekken over. Al die meningen zijn wel een uitdaging. Daar moet je mee om kunnen gaan.'

De stikstofcrisis gaat ook aan de Herenboeren niet voorbij. Het zorgt voor veel negatieve berichten die de bedrijfsleider probeert te pareren. 'Ik probeer de mensen respect bij te brengen voor het boerenbedrijf en kom nu meer voor de boeren op dan vroeger. Mijn bereik is veel groter geworden.'

Samenwerken in Siberië

Lachend noemt Van Gorp de naam Siberië, van het carnavalsbuurtschap waarin deze boerderij ligt. 'Daar horen wij bij. Met de boeren om ons heen hebben we goede contacten. We lenen elkaars machines en wisselen kennis uit. Als ik denk dat onze biggen bijna slachtrijp zijn, vraag ik een vriend die bij een zeugenbedrijf werkt of hij ze ook even komt bekijken.'

De herenboerderij in Alphen produceert voor 250 huishoudens voedsel. Daarvoor is 14 hectare beschikbaar. Op 5,8 hectare daarvan staan fruitbomen en een voedselbos dat kortgeleden is aangeplant. Van Gorp: 'Zonde van de grond, zou mijn vader zeggen. Maar voor ons betekent het een breder aanbod.'

Afgelopen seizoen stond er een hectare graan en op de overige hectares liggen verschillende teeltbedden van 40 are voor de groenten. De uien, aardappelen en pompoenen zijn van het land, maar onder andere de prei, kolen en wortelen staan er nog. Op het gemengde bedrijf lopen verder 16 biggen, 180 kippen en 12 vleeskoeien.

Loonwerker snel klaar

Vrijwilligers oogsten wat er op dat moment nodig is voor de wekelijkse voedselpakketten. De bedrijfsleider kijkt tevreden naar de opbrengsten van dit jaar. 'De uien en aardappelen hebben het goed gedaan.' Aardappelen steken doen de vrijwilligers niet graag. 'Daarvoor laten we een loonwerker komen. Die is met een half uur klaar.'

Tegenwoordig worden de herenboerderijen gerund door 1,5 voltijdsboer. Eerst was het de bedoeling dat één boer het werk zou kunnen rondzetten, maar dat viel bij deze extensieve bedrijfsvorm niet mee. 'Onze werkwijze is nogal arbeidsintensief. Wij produceren niet voor de commerciële verkoop, maar willen voor onze leden zelfvoorzienend zijn', licht Van Gorp toe.

Veel handwerk

'Het is de kunst om niet te veel en niet te weinig te produceren. Daar komt veel handwerk bij kijken', aldus Van Gorp. 'Daarbij komt dat wij biologisch werken en dat betekent vaker met de schoffel door het veld. We zijn niet gecertificeerd, maar houden ons wel aan die regels.'

Binnenkort neemt de loopbaan van Van Gorp een nieuwe wending, want ze gaat met pensioen. Een hele verandering waar ze huizenhoog tegenop kijkt. 'Gelukkig blijf ik hier twee dagen in de week werken.'

Het jaarlijkse oogstfeest is in veel landen en op veel plaatsen een eeuwenoude traditie. Een (goede) oogst binnenhalen is niet vanzelfsprekend en betekent veel werk. Oogstfeesten worden vaak in stijl gevierd, zo ook op onze herenboerderij. https://t.co/uNXtDtxDYw#herenboeren pic.twitter.com/aOxUHmE5mV

— Herenboeren Goedentijd (@HBGoedentijd) September 30, 2022

Bekijk meer over:

• Herenboeren
• natuurinclusief
• boer-burgerverbinding