Alfa-adviseur: 'Verlies derogatie kost melkveehouder gemiddeld 30 duizend euro per jaar'

Op verzoek van de Vereniging van Accountants- en Belastingadviesbureaus maakte de vaksectie bedrijfskunde van Alfa een berekening. De dierlijke mestgift moet geleidelijk worden verminderd van 230 kilo stikstof per hectare op zandgrond of 250 kilo elders naar 170 kilo per hectare in 2026.

Voor een benadering van de extra kosten per individueel bedrijf heeft Alfa een groot aantal variabelen in het rekenmodel meegenomen, weet bedrijfskundig adviseur Jan-Willem van Beek van de vestiging Zwolle. 'De eerste kostensoort is die van de mestafzet, er moet meer mest worden afgevoerd. Om hoeveel mest gaat het dan per bedrijf? En als er landelijk meer drijfmest moet worden afgevoerd, is het te verwachten dat de kosten stijgen, zowel van de bestaande als van de extra mestafzet. Daar staat wel weer tegenover dat de uitrijkosten van drijfmest per bedrijf dalen.'

Daarbij moet het nutriëntentekort van het perceel worden aangevuld, omdat minder drijfmest wordt verstrekt. 'Het nutriëntentekort mag je binnen de regels aanvullen met kunstmest. Het gaat dan niet alleen maar om stikstof, met dierlijke mest voer je ook fosfaat en kalium af. Dat hebben we meegenomen in de berekeningen', vervolgt Van Beek.

Omdat de kunstmestprijzen dit jaar door het dak zijn gegaan door de oorlog in Oekraïne, rekent Alfa met twee scenario's: een scenario-hoog waarbij wordt uitgegaan van het actuele gemiddelde prijspeil, en een scenario-laag dat het langjarig gemiddelde als basis heeft. Niet meegenomen zijn de lagere opbrengsten qua voederwaarde en massa op middellange termijn van het gras- of maisland en het verlies van de bodemvruchtbaarheid door het wegvallen van de evenwichtsbemesting.

Intensiteit en grondsoort bepalen impact

Op basis van die uitgangspunten heeft Alfa geanalyseerd wat de impact van het verlies van derogatie is. Het blijkt dat die impact vooral wordt bepaald door de intensiteit en grondsoort. Of een bedrijf bij gelijke intensiteit groot of klein is, maakt per hectare of per kilo melk niet veel uit. Bij alle typen bedrijven is de impact het kleinst bij de bedrijven op de oostelijk en zuidelijke zand- en lössgronden. Deze categorie bedrijven heeft het minste financiële nadeel vanwege de al lagere gebruiksnorm van 230 kilo en de beperktere inzet van kunstmeststoffen.

Van Beek: 'Je hebt het over de hele linie over 3 eurocent per liter melk. Dan zit je al gauw op 30 duizend euro per jaar. Dat komt heel vaak overeen met het gezinsinkomen, het bedrag aan privéonttrekkingen. De afbouw van de derogatie legt dus een behoorlijke financiële druk op het gemiddelde bedrijf. Aanvullend hebben de gestelde bemestingsvrije zones rondom watervoerende sloten, naast productieverlies, een negatieve invloed op de kosten van mestafzet van 34 euro per hectare.'

En dat bedrag kan nog verder oplopen, constateert Van Beek. 'Wat we niet hebben meegenomen in de berekeningen, maar wat wel aan de hand is, is de kans op verminderde bodemvruchtbaarheid doordat je minder organische meststoffen kunt inzetten. Dat leidt uiteindelijk tot minder nutriënten in het voer. Dat is een zorg voor de middellange termijn, maar het effect kun je eigenlijk niet berekenen.'

Gevolgen remmen

Het voorstel tot geleidelijke afbouw van derogatie kan volgens Van Beek het effect van de geschetste gevolgen remmen. 'Maar we weten ook dat de kwaliteit van onze bodem, en dus ook de gezondheid van onze veestapel, te voet komt en te paard verdwijnt.'

De Alfa-bedrijfskundige is kritisch over de voorgenomen ontwikkelingen. 'De afbouw van derogatie en de invulling op het eigen bedrijf staan niet alleen. In de praktijk wordt de verwevenheid met de andere aankomende invulling van de nitraatrichtlijn en het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid onderschat. Aankomende bufferstroken, vrijstellingen van voorwaarden op basis van het aandeel blijvend grasland, diverse ecopremies en dergelijke zullen een grootschalige omzetting in bijvoorbeeld eenzijdige snijmaisteelt doen voorkomen', besluit Van Beek.