Kleinere paarden- en ponymarkten onder druk

'Binnen vijf jaar zullen er geen paardenmarkten meer zijn', verzucht Jo de Haar. Opvallend genoeg is hij niet van een dierenactiegroep, maar van de paardenmarkt in Bemmel. Hoewel hij de goede sfeer roemt, zag hij een forse daling in de aanvoer van dieren, van 550 tot 600 paarden en pony's in 2019 naar 250 dit jaar.

De daling komt volgens De Haar doordat in het verleden mensen een paard of pony kochten om op deze markt te verkopen. Door de coronatijd is dit fors minder geworden. Verder denkt hij dat de strengere regelgeving kopers en verkopers afschrikt.

Daarbij gaat het met name om de identificatie en registratie van dieren. De paarden worden eerst uitvoerig gecontroleerd op chipnummer, paspoort en aftekening voordat ze op de markt mogen komen. Bij het verlaten van de markt moet dat weer, waarbij het paard wordt gekoppeld aan de nieuwe eigenaar.

'Op zich is dat positief, maar het kost tijd en handelaren moeten een hele partij formulieren invullen. Daar zitten ze niet op te wachten. De handel geschiedt steeds meer via het internet', denkt De Haar.

Sinds 2019 gelden strenge eisen voor de in- en export van paarden. Na binnenkomst in Nederland moeten de dieren 48 uur in quarantaine, bij export eveneens. Dit kan eventueel bij de verkoper. Niet iedere handelaar is hier blij mee.

Gerichte controles

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) voerde vorig jaar gerichte controles uit bij de Zuidlaardermarkt. Hier werden drie paarden onderschept die illegaal zouden worden geëxporteerd, bij één paard werd gepoogd het dier illegaal naar Nederland te brengen. Overigens is dit een beperkt aantal, in relatie tot de totale aan- en afvoer van honderden dieren.

Marktmeester Jaap Mellema van de Zuidlaardermarkt wil niet over overtredingen oordelen. 'De regels zijn alom bekend. Wie zich hier niet aan houdt, loopt het risico op een boete. We hebben als gezamenlijke veemarkten van Elst, Zuidlaren en Hedel destijds een bericht voor de nationale en internationale pers de deur uit gedaan om kopers en verkopers te informeren.'

Mellema ziet de toekomst voor deze drie grote markten, die jaarlijks kunnen rekenen op een stabiele aanvoer van rond 1.100 paarden, niet zo somber in als zijn Bemmelse collega. 'De markten zijn zeer interessant voor de buitenlandse kopers, omdat ze in een kort tijdsbestek uit de grote hoeveelheid bijeengebrachte dieren een keuze maken.'

In het verleden werden nog weleens vrachtwagens met paarden rechtstreeks van de markt naar een slachthuis in het buitenland vervoerd. Voorzitter Rinus Bakker van de Centrale Bond van Paardenhandelaren benadrukt dat de laatste jaren geen slachtpaarden via de markt worden verkocht. 'De kwaliteit is overal wel een stukje beter. Dat maakt de paarden ook te duur.'

Bakker ziet dat veel buitenlandse handelaren in slachtpaarden hun eigen kanalen hebben. 'Iemand verzamelt ze totdat de vrachtwagen vol is. Diegene verzorgt de verplichte quarantaine voor vertrek.'

Nauwelijks handel in slachtpaarden

Handel in slachtpaarden is er in Nederland overigens nauwelijks, constateert Bakker. 'Vroeger bij een boer ging een kreupel paard naar de slager. Dan bracht het dier nog wat op. Nu hebben sommige mensen amper geld voor de dierenartskosten, toch laten ze hun vierhoevige liever inslapen en cremeren dan dat ze het dier tot waarde brengen.'

Een andere domper voor de markten is dat actiegroepen hier hun vizier op hebben gericht. Zij maken na vrijwel iedere markt melding van misstanden, waarbij onvoldoende water en voer vaak hun stokpaardjes zijn. Terwijl in Bemmel de paarden voor kwart voor twaalf waren vertrokken om zo de hitte te mijden, was er vooraf al kritiek op het houden van de markt, vanwege die temperatuurverwachting.

Paard zonder chip

Na afloop was er ook kritiek. Zo zou een paard zonder chip zijn aangevoerd. Toen het edele dier hierdoor niet het terrein op mocht, belandde het buiten het terrein in een buitenlandse trailer. De actiegroepering sprak de NVWA aan op het chipgebrek. Een woordvoerder van de actiegroep kon niet vertellen welke actie hierop is ondernomen.

Volgens de actiegroepering was er tijdens de markt ook nauwelijks controle op de combinatie van de chip en het bijbehorende paspoort. Verder had een dierenorganisatie kritiek op het draaien van staarten om dieren in gang te zetten, het slaan van paarden met stokken en de aanwezigheid van paarden met gecoupeerde staarten.

Bakker ziet dat deze negatieve aandacht van actiegroeperingen ook een negatief effect kan hebben op een paardenmarkt. 'Vroeger werd de markt gezien als een aanwinst voor een dorp. Dat wordt nu vanwege die kritiek soms minder. En wanneer je als organisatie zelf al weinig toekomst ziet voor de paardenmarkt, wordt het lastig.'

Focus op dierenwelzijn

Wat dat betreft heeft Bakker meer vertrouwen in Hedel, Elst en Zuidlaren. 'Die markten zitten bovenop het dierenwelzijn en hebben overleg met partijen als de Dierenbescherming, Eyes on Animals, de Sectorraad Paarden en de NVWA om te zorgen voor een welzijnsvriendelijke markt.'

Mellema kan dat beamen: 'Uit die overleggen is bijvoorbeeld het verkorten van de markttijd naar voren gekomen. Ook zijn er naar aanleiding van die gesprekken nog betere voorzieningen geregeld op het gebied van water en voer. Verder is er een goede gezondheidscontrole door dierenartsen en extra begeleiding en toezicht op het laden en lossen van dieren. Ook zo maken we onze paardenmarkten zo sterk als een paard.'