Achterhoekse boeren beteugelen droogte

Hoewel ze er soms moedeloos van worden, houden de Achterhoekse ondernemers hoop. ‘In de afgelopen droogtejaren bleek dat het gras zich na enkele buien ook weer snel herstelde.’

Drie Gelderse boeren vertellen over hun ervaringen met de droogte.

‘Het waterschap denkt goed met ons mee’

‘Het is droevig.’ Mistroostig loopt melkveehouder Rob Groot Kormelinck uit Lievelde zijn huis in. ‘De moed zakt me soms in de schoenen, het is al zes weken kurkdroog. Daar kun je bijna geen maatregelen tegen treffen.’

Aan de keukentafel komt de energie weer terug als Groot Kormelinck enthousiast vertelt over zijn contact met waterschap Rijn en IJssel. Dat ontstond in het eerste droge jaar, in 2018.

‘Het waterschap ondernam actie door boeren skippyballen te geven waarmee ze duikers konden afsluiten. Er zat iemand met boerenverstand. Hij nodigde ons uit om mee te denken’, vertelt de Gelderse veehouder. Het liefst zou hij willen beregenen, maar dat zit er niet in. ‘Een leemlaag maakt het onmogelijk om waterputten te slaan voor de onttrekking van grondwater.’

Sloot dempen

Het contact met waterschap Rijn en IJssel zorgde ervoor dat de agrarisch ondernemer een sloot van het waterschap op zijn perceel kon kopen. Deze dempte hij over een lengte van 150 meter en hij verontdiepte hem met 50 meter om water op zijn land beter vast te kunnen houden. Hij plaatste een stuwtje en peilgestuurde drainage. En dat heeft zeker effect gehad.

‘Ik zag weer wat sprietjes’, geeft Groot Kormelinck aan. ‘Maar toen kwam de hittegolf en werd het land weer snel bruin. Nu wil er niets meer groeien, terwijl hier in het voorjaar nog een laagje water op het perceel stond.’ Hij heeft de regie over het peilbeheer. ‘De grote vraag is wanneer je de stuw openzet en wanneer niet. Hoeveel geduld kun je opbrengen?’

Een maatregel die Groot Kormelinck in het voorjaar trof bij een andere sloot pakte goed uit. Hij laat foto’s zien van het resultaat: water in de sloot. ‘In april viel 55 millimeter regen. 4 april hebben we de sloot afgesloten. 8 april stond-ie vol.’ Hij hoopt dat hij binnenkort een vierde snede van het land kan halen. ‘Daarvoor heb je toch echt water van bovenaf nodig.’

‘Met hoofddrainage groei wat kunnen rekken’

‘Hé, er zit toch nog een klein beetje grondwater in.’ Verbaasd kijkt melkveehouder Mark Wenneger in de buis van de hoofddrainage aan de rand van zijn bruingekleurde grasperceel. De ondernemer vond in peilgestuurde drainage een simpele oplossing om iets tegen de droogte te doen.

Een loonbedrijf uit de buurt bedacht een eenvoudig systeem en legde het aan. Het gaat om een ‘redelijke investering’, stelt Wenneger. Zo’n 15.000 euro kostte het, daarvan krijgt de melkveehouder 40 procent gesubsidieerd uit het programma Zoetwatervoorziening Oost-Nederland van onder andere LTO Noord.

Een buis met daarin een pijp die is aangesloten op de drainage is het enige dat zichtbaar is. De pijp sluit in de zomer de drainage af, waardoor het water wordt vastgehouden. Met het vasthouden van het water kon Wenneger de gras- en maisgroei ‘iets rekken’.

Een andere oplossing ziet Wenneger in het zaaien van een grassoort die beter tegen de droogte kan. In de herfst gaat hij een perceel opnieuw inzaaien. Bovendien verwacht de melkveehouder dat stuwen in de Steenbeek, die vlak bij het bedrijf loopt, ook effect zullen hebben op de groei van zijn mais en gras. ‘Het waterschap plaatst deze stuwen binnenkort om het water op te vangen.’

Ruwvoer bijkopen

De afgelopen droogtejaren moest de agrarisch ondernemer ruwvoer bijkopen. ‘De boekhouder rekende me voor dat het minimaal 2 cent per kilo melk kost. Ik heb onlangs al geïnformeerd of er ruwvoer te koop is. Dat valt tegen. De prijs is nu vrij hoog, ik verwacht dat deze zakt als het weer gaat regenen.’

Wenneger blijft er relaxed en nuchter onder. ‘Misschien is het struisvogelpolitiek, maar ik kom niet al te veel in de wei. In de stal loop ik met veel meer plezier.’

‘Beregenen grasland geeft een stuk rust’

Johannes Weenink in Lievelde is al twee maanden volop aan het beregenen. ‘Dit geeft een stuk rust’, stelt de melkveehouder.

Weenink investeerde vorig jaar in een elektrische beregeningsinstallatie, een kostenpost van zo’n 50.000 euro, inclusief de leiding door de grond. Hiermee kan hij de helft van het land, 25 hectare, beregenen.

Dat hij ooit zou beregenen hield Weenink tot voor kort onmogelijk. ‘We waren wat sceptisch. We dachten dat we hier geen grondwater konden krijgen. Maar een adviseur zei dat het wel kon. Met een wichelroede hebben we het water opgespoord. Daarna hebben we een proefboring gedaan en bleek er toch voldoende water te zijn om te kunnen beregenen. Dat scheelt een hoop frustratie. Want in juli willen we de koeien ook vers gras voeren voor onder andere de kaasproductie.’

Veel arbeidsgemak

Met de komst van de installatie legde het bedrijf een vaste leiding van 1,5 kilometer van de bronpomp bij huis naar het perceel aan. De open punten op iedere 100 meter in de leiding zorgen ervoor dat de Gelderse veehouder de slangen en pomp niet hoeft te verzetten. ‘We hebben gekozen voor veel arbeidsgemak. Een keer per dag verplaats ik de haspel. Ik ben er slechts een half uurtje per dag mee bezig.’

De 1.200 zonnepanelen op de daken van het bedrijf zorgen ervoor dat er voldoende stroom wordt opgewekt voor de de elektrische beregeningsinstallatie. Weenink: ‘We leveren hierdoor minder stroom terug. Maar dat is minder erg dan iedere maand extra moeten betalen.’

Het risico bestaat dat ook voor het gebied rond Lievelde een beregeningsverbod gaat gelden, waardoor de ondernemer niet meer van zijn installatie gebruik kan maken. Weenink haalt zijn schouders op. ‘Een haspel raak je altijd wel kwijt.’