Akkerbouwers kritisch op Nationaal Strategisch Plan

Achtergrond Politiek René Bouwmeester 25 jun 2022 om 08:30uur

Boeren dreigen af te haken bij complexe Nederlandse invulling van het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). Dat melden LTO Nederland en de Nederlandse Akkerbouw Vakbond (NAV). De mogelijkheden die plantaardige sectoren worden geboden om tegen een vergoeding deel te nemen aan de ecoregeling zijn beperkt en financieel amper interessant, zeggen ze.

Akkerbouwers+kritisch+op+Nationaal+Strategisch+Plan

Het GLB gaat in op 1 januari 2023. Een van de grootste veranderingen is dat boeren minder directe steun krijgen per hectare. Zij kunnen hun inkomen wel aanvullen door diensten voor de natuur te verrichten; de ecoregeling.

Door ecoactiviteiten uit te voeren, dragen boeren bij aan het verbeteren van biodiversiteit, bodem en lucht, klimaat, landschap en water. De invulling van deze regeling bepalen de lidstaten zelf, onder toezicht van de Europese Commissie, in een Nationaal Strategisch Plan (NSP).

Vanaf 2024 voeg ik precisielandbouw, niet-kerende grondbewerking en biologische ongediertebestrijding aan de ecoregeling toe

Henk Staghouwer, minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit

Kosten hoger dan baten

Het belangrijkste bezwaar van LTO Nederland en de NAV is ondanks enkele aanpassingen van het plan onveranderd: de ecoregeling heeft nauwelijks opties voor akkerbouwers. Voor akkerbouwers wordt in het kader van de ecoregeling onder meer genoemd het zaaien van een rustgewas, strokenteelt of heggen en groene braaklegging van akkers. Uit praktijkproeven bleek dat de kosten van deelname aan de ecoregeling hoger zijn dan de baten.

'De akkerbouw had graag bijgedragen aan de doelen van de ecoregeling, maar de meeste akkerbouwers kunnen het zich simpelweg niet veroorloven om er geld op toe te leggen. De doelen van de ecoregeling komen dus direct in de knel door deze houding van het ministerie', meldt de NAV in een reactie.

'Het gebrek aan opties frustreert ook de akkerbouwers die graag aan de doelen van de ecoregeling willen bijdragen, maar daar dan wel voor willen worden betaald omdat het anders niet uit kan', stelt de NAV die ook constateert dat akkerbouwers zo niet in de categorie 'goud' kunnen komen. Deze hoogste categorie betekent voldoen aan de hoogste duurzaamheidsdoelen tegen de hoogste vergoeding.

Plantaardige sectoren

'Het gevolg is dat vooral de plantaardige sectoren onevenredig hard worden getroffen in de landelijke invulling van het GLB', stelt LTO. 'Duurzaamheidsdoelen, die LTO steunt, worden zo niet gerealiseerd en de inkomenspositie van boeren en tuinders komt verder onder druk te staan.'

Ook voor schapen- en vleesveehouders dreigt een hard gelag, ziet LTO. Er is geen duidelijkheid over een vervolg op de bestaande graasdierenvergoeding. Het is ook onmogelijk om in de ecoregeling te scoren op dierenwelzijn.

Aanvullingen

LTO heeft de afgelopen twee jaar gepleit om meer activiteiten voor 2023 aan de ecoregelingen toe te voegen zoals niet-kerende grondbewerking, precisielandbouw, gebruik van vaste mest/compost, tijdelijk grasland als rustgewas, teelt van vezelgewassen, biologische bestrijdingsmethoden en dierenwelzijn.

De enige nieuwe activiteit in 2023 is biologische bestrijding van uienvlieg. Dat is maar een van de vele voorstellen die LTO heeft gedaan.

Veel onduidelijkheid

Daarnaast is er nog veel onduidelijk over de relatie met het zevende actieprogramma Nitraatrichtlijn, het Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer en hoe boeren kunnen handelen in samenwerkingsverbanden.

Tekst gaat verder onder kader.

LTO: 'Onacceptabel dat veel boeren en tuinders niet mee kunnen doen'

Voorzitter Tineke de Vries van LTO-vakgroep Akkerbouw en Vollegrondsgroente is niet te spreken over de gang van zaken rond de ecoregelingen. 'Het is onacceptabel dat veel boeren en tuinders een jaar niet mee kunnen doen aan het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). We begrijpen dat de tijd kort is en de materie complex. Maar onze boodschap is niet nieuw. Als de minister dit doorzet, dan is er sprake van onzorgvuldig beleid', vindt zij. 'We hebben hier vaak met de minister over gesproken, maar hij wil niet zoveel. Hij heeft het over perspectief, maar hij begint met het schrappen van het verdienvermogen van boeren. De basispremie in het nieuwe GLB gaat omlaag en de ecoregelingen zijn zeer beperkt voor de akkerbouw.' Voor het behalen van de doelen van het GLB is het cruciaal dat akkerbouwers deelnemen aan de ecoregeling, denkt De Vries. Ze vermoedt dat ondernemers aanhaken als er niet vanaf het begin een interessante ecoregeling is om vervolgens niet meer in te stappen. De politiek is nu aan zet, stelt de vakgroepvoorzitter. 'We hopen dat er nog een debat in de Tweede Kamer wordt gevoerd en dat de Kamerleden de minister terugfluiten.'

LTO pleit voor meer mogelijkheden in de nieuwe ecoregeling en om van 2023 een 'leerjaar' te maken. 'Wanneer er geen volwaardig NSP ligt waarin gelijkwaardige kansen zijn voor alle sectoren om deel te nemen, moet de overheid flexibel met het beleid omgaan en uitstel vragen in Brussel.'

Uitstel

Nederland is in de EU geen uitzondering. Vorige week drongen zestien EU-lidstaten bij de Europese Commissie aan op uitstel van bepaalde onderdelen, zoals de eis van 4 procent van niet-productief bouwland. LTO vindt dat Nederland zich bij deze eis aan moet sluiten gezien de veel te korte tijd en complexiteit.

Het ministerie van LNV wil de definitieve versie van het NSP in juli indienen, maar dan kan het nog maanden duren voordat de Europese Commissie groen licht geeft.

Niet op korte termijn

Landbouwminister Henk Staghouwer wil de ecoregeling best uitbreiden, maar ziet geen kans om dat op korte termijn te doen. Hij zet daarom in op aanpassing voor het jaar 2024. 'Vanaf 2024 voeg ik de activiteiten precisielandbouw, niet-kerende grondbewerking en biologische ongediertebestrijding aan de ecoregeling toe', liet hij weten.

'Ik besef dat akkerbouwers liever al met ingang van 2023 werk willen maken van de extra activiteiten die in de ecoregeling worden opgenomen. Ik heb serieus onderzocht of dit mogelijk is. Maar de voorbereiding van de implementatie vergt meer tijd, vooral om deze activiteiten volgens de vereisten uit Brussel te kunnen verifiëren en in te passen in de uitvoering.'

Tweede Kamer steunt hogere toeslag voor vlas en hennep

De Tweede Kamer steunt een voorstel van de SGP om de teelt van vlas en hennep een hogere hectaretoeslag toe te kennen. Maar de verhoging kan niet bij de start van het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) worden doorgevoerd, zegt minister Henk Staghouwer van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Onder het nu nog geldende GLB ontvangt een akkerbouwer een vergroeningsvergoeding van 150 euro per hectare voor de teelt van vlas en hennep. Vanaf 1 januari 2023 geldt het nieuwe GLB waarbij voor deze teelten onder de ecoregeling als rustgewas slechts 50 euro per hectare wordt uitgekeerd. In de aangenomen motie wijst SGP-Kamerlid Roelof Bisschop erop dat deze teelten veel CO2 vastleggen, duurzame bouwmaterialen opleveren en weinig gewasbescherming vragen. Hij vraagt daarom om een hogere toeslag. Onlangs liet Staghouwer in een Kamerdebat weten dat een aanpassing van de ecoregeling voor vlas en hennep niet meer gaat lukken voor het ingaan van het nieuwe GLB. Hij zegde toe zich in te zetten voor aanpassing van de vergoeding vanaf 2024. Dan wil hij ook andere aanpassingen doorvoeren.