'Nederlandse boeren zijn een deel van de oplossing in Oekraïne'

Reinoud Nuijten (45) werkt sinds 2019 als landbouwraad in Oekraïne. Als vertegenwoordiger voor de Nederlandse landbouw zoekt hij verbinding met de Oekraïense sector, probeert hij handelsbarrières te slechten en helpt hij met Nederlandse expertise de landbouwcapaciteit in Oekraïne te ontwikkelen. De oorlog in het land heeft veel veranderd. Belangrijk volgens Nuijten is dat er geïnvesteerd blijft worden in Oekraïne. 'We moeten het land niet laten zwabberen.'

Onze boeren in Oekraïne betekenen zo veel, zij verdienen echt een standbeeld

Reinoud Nuijten, landbouwraad in Oekraïne

Hoe gaat het met de Nederlandse boeren in Oekraïne?

'Ik heb veel contact met ze. Er zijn tekorten aan zaaigoed, brandstof, kunstmest en pesticiden. Ook gaat het over de vergezichten, de langetermijnvragen. Onze relatie als één van de grootste importeurs uit Oekraïne gaat veranderen. Vanuit Nederland is er de wens om het land te helpen. Over de vraag hoe we dat kunnen, denken we onder meer met Nederlandse boeren na.

'De Nederlandse boeren in Oekraïne gaan gewoon door, ondanks de schaarste. Ook zitten ze allemaal, enkele tientallen, in de humanitaire hulp. Op dit gebied hebben ze tot nu toe meer voor burgers kunnen betekenen dan wij als overheid. Zij verdienen een standbeeld.'

Wat is de inzet van Nederland in Oekraïne op landbouwgebied?

'Het grote gevaar is dat we door de oorlog de neiging kunnen krijgen om af te wachten of het hele land uit te faseren. Als dat gebeurt, zakt de economie nog meer in en krijg je problemen in het kwadraat. Dan krijg je permanente uitval, met name in het oosten van Oekraïne.

'Voedselzekerheid wordt dan een nog groter vraagstuk, en voor onze eigen bedrijven betekent dit ook een financiële klap. Daarom moeten we zoveel mogelijk helpen om de economie in stand te houden. Als EU, maar ook als Nederland. Onze bedrijven daar zijn deel van de oplossing.'

Hoe moet het met de bergen graan die het land niet uit kunnen?

'Agrologistiek is voor het Oekraïense landbouwministerie nu het meest prangende probleem. De havens liggen er voor lange tijd uit. Via Litouwen en Roemenië kan er wat worden geëxporteerd, maar dat zijn pleistertjes op de wonde. De oorlog stoppen is de oplossing, maar dat is natuurlijk lastig. Daarom is er meer Europese integratie nodig. Een belangrijk initiatief in dit verband zijn de solidarity lanes aan de grens met Polen, waar Europese transportbedrijven goederen, diervoer of kunstmest kunnen brengen en landbouwproducten halen.

'Ik zeg niet dat Oekraïne bij de EU moet, maar beloon het land voor z'n strijd en geef zicht op meer integratie. Met gelijke wetgeving en bijvoorbeeld ook gelijke spoorbreedte, wat de export per trein kan vereenvoudigen. Oekraïne is niet altijd een makkelijk land, maar ze willen wel richting Europa. Als je Oekraïne als ‘no man’s land’ laat bestaan, wordt het alleen maar armer en armer.'

Hoe is het met het Oekraïens landbouwbeleid gesteld?

'De Oekraïense landbouwsector is sterk marktgeoriënteerd. Als wij vragen, spelen zij daar op in. Hun landbouwministerie is klein en mist capaciteit en middelen om een goed beleid te ontwikkelen. Oekraïne zou een uitstekende leverancier voor alternatieve eiwitten kunnen zijn en dat zou het land ook moeten willen.'

Bepaalde gebieden zijn voorlopig afgeschreven voor landbouw. Hoe gaat die lagere productie doorwerken?'

'Ik vrees geen tekort aan voedsel, want andere delen van de wereld produceren dit jaar extra. Maar door het verleggen van handelsstromen gaan wel de prijzen omhoog. Dat is vooral te merken in landen met minder koopkracht. Een tweede Arabische Lente, zoals de Oekraïners nu voorspellen, zie ik echter als een Oekraïens bangmakerijverhaal. Anderzijds gaan die dingen soms zo geleidelijk dat je niet doorhebt dat het gebeurt. Maar dan zal deze oorlog daarin slechts een van de factoren zijn. Het is moeilijk te zeggen of het echt een enorm drama wordt.'

Kan Oekraïne weer de graanschuur van Europa worden?

'Er zijn vier grote problemen: een belangrijk deel van de grond is kwijtgeraakt, de infrastructuur is verwoest, er is een logistiek probleem en er is een tekort aan productiemiddelen. Er is veel kapot gemaakt, maar we kunnen de toekomst zelf vormgeven. Maar dan moeten we niet vasthouden aan Rusland, dat is nu niet onze vriend. Daar moeten we onze economie op herinrichten. Hoe wisselvalliger de houding richting Rusland, hoe onduidelijker de toekomst.

'Rusland keurt de relatie met het westen af, bij Oekraïne voel ik dat anders. Er zijn nog grote problemen, maar het is wel een land dat duidelijk op weg is naar het westen. Wat mij betreft trekken we Oekraïne bij Europa, dan komen we er veel sterker uit. In het belang van het continent moet je als Europa in Oekraïne investeren.'

In 2019 zei u: 'De voedselproductie in Oekraïne kan nog flink toenemen.' Is dat nog zo?

'Ja, dat kan. Maar Europa moet begrijpen dat hiervoor een ondubbelzinnige keuze nodig is. Je moet Oekraïne niet laten zwabberen. De Nederlandse overheid kan hierin een voorbeeld nemen aan het Nederlandse bedrijfsleven. Ondanks de oorlog blijven ondernemers in Oekraïne, investeren ze en gaan ze er met hart en ziel voor. Probeer als overheid het bedrijfsleven hierin te volgen. De sky is the limit: wij hebben de kennis, Oekraïne de mogelijkheden.'