ME-AT komt met vleesvervangers van Nederlandse bodem

Bij Vion draait niet alles meer om vlees. Volgens general manager Willem Cranenbroek van de plantaardige tak ME-AT is de multinational hard op weg om topspeler te worden in plantaardige eiwitproducten voor de consumentenmarkt. 'We hebben in Leeuwarden een slachthuis omgebouwd tot plantaardige productielijn. Hier doen we de 'assemblage' van hoogwaardige vleesvervangers.'

Volgens Cranenbroek zijn die hoogwaardige vleesvervangers betaalbaar, lekker en hebben ze de smaak en de textuur van vlees. 'De consument kan deze producten een-op-een uitwisselen met vlees.'

Veldbonen

Een andere eigenschap van de ME-AT-producten is dat ze nationaal geproduceerd gaan worden. Nederlandse akkerbouwers krijgen daarbij een rol. Cranenbroek: 'Het leek eerst het gemakkelijkste dit met soja te doen, maar in een nat najaar kan die productie verloren gaan. Toen viel de keuze op veldbonen.'

Voor het opbouwen van de keten zocht Vion de samenwerking met Agrifirm aan de boerenkant en met Herba Ingredients (van de Lassie-rijst) aan de verwerkingskant.

Proefpanels

Thea Smit, director new product development bij Vion, ontwikkelt met haar team de methodes om verschillende vleesvervangers te maken. Volgens Smit komt het erg precies om de eiwitten uit de bonen te halen en ze te verwerken tot vleesachtige producten. Proefpanels testten de producten soms wel zestig keer voor ze tevreden waren over de kwaliteit en smaak en de ontwikkeling staat daarna nooit stil, zegt zij.

'Wij zijn de eerste die op de verpakking zetten dat het eiwit in het product 100 procent van Nederlandse bodem komt. We hebben zo onze hamburger gemaakt en er volgen snel gehakt en een worstje', zegt Smit.

Private merken

Alles komt in de schappen als private merken van de verkopende winkelketens. Vion werkt altijd zo en daarom ligt het voor de hand dat ook ME-AT geen merk wordt. Cranenbroek zegt dat dit gangbaar in het vleesschap is en dat private label eerder toe dan af zal nemen.

Pieter Evenhuis is een van de Nederlandse telers van de veldbonen. Hij heeft een akkerbouwbedrijf in het Overijsselse Giethoorn. Hij zegt dat de veldbonen vlak na het graan kunnen worden geoogst. Hij beschouwt het als een rustgewas, al is het net wat minder bijdragend aan de bodemstructuur dan tarwe.

Veldbonen zijn vlinderbloemigen en kunnen met behulp van de rhizobium-bacteriën in de wortelknolletjes stikstof binden. De stikstofbehoefte van het gewas is laag, wat past bij de maatschappelijke wens om minder stikstof te gebruiken. Cranenbroek noemt de bloei van het gewas en de extra keuze in het bouwplan van de boer bijdragen aan de insectenstand en de biodiversiteit op het platteland.

Clean label

Bij het veldboneneiwit gebruikt de producent alleen natuurlijke toevoegingen om zo te voldoen aan het 'clean label', een eis die afnemers in toenemende mate stellen. Smit: 'Wij werken ook aan gezondere producten door verzadigde vetten en zout te beperken. We kunnen veel daarmee door de toepassing van kruiden en mineralen.'

Nog niet alles kan met de eiwitten van Nederlandse bodem. In de plantaardige carpaccio zit nog soja uit buitenlandse bron. In de maak zijn meer plantaardige vleeswaren, vegetarische lam, rund, tonijn en spareribs zonder bot en zelfs een plantaardig lekkerbekje. De plantaardige zalmburger maakt ME-AT al.

Prijs

Om de telers in Nederland over de streep te trekken, ligt de prijs voor de telers op tarwe met een plusje. In de praktijk rekent de inkoop dan met een wat hogere opbrengst van tarwe en een wat lagere van de veldbonen om de kiloprijs voor de bonen te berekenen. Door de oorlog in Oekraïne is de Nederlandse prijs dicht op die van de wereldmarkt komen te liggen, zegt Cranenbroek.

De fabriek in het Friese Leeuwarden kan uitbreiden. ME-AT heeft flexibele productielijnen. Nu werken er 35 mensen en dat kan met enkele tientallen groeien. Veel kan worden geautomatiseerd. Nu worden de kratten voor de afnemers nog met de hand gevuld, maar bij groei van de partijen zal er meer automatisch gaan.

Een rondje door de fabriek laat zien dat hygiëne belangrijk is en dat mensenhanden het product niet aanraken. Behalve een 100 procent plantaardige lijst ingrediënten, dus geen melkproducten en ei, vermijdt de producent de belangrijke allergenen.

Bitterstoffen beperkt

Het onderzoek gaat ondertussen door. Herba Ingredients test in Spanje de Nederlandse bonen van de klei, het zand en de löss. Het is belangrijk dat de eiwitgehaltes, de structuur van de eiwitten en de smaak goed zijn. De hoeveelheid bitterstoffen moet daarvoor beperkt zijn. Nu moeten consument bepalen dat zij deze producten willen eten, zegt Smit. Op de Floriade in Almere zijn de veldbonen te zien.

Adviseur Gert Brommer van Agrifirm werkt samen met de groep akkerbouwers aan de teelt. 'Boeren zijn geïnteresseerd in de teelt, maar ook in een goed saldo', zegt hij. 'De teelt vraagt ervaring. Veldbonen passen bij de vergroening, al is er net iets korter tijd voor een groenbemester na de teelt, als je het met graan vergelijkt.'

Evenhuis vindt het een voordeel dat veldbonen iets later moeten worden geoogst. 'Voor ons levert het wat oogstspreiding op. Ik doe 9 hectare ervan en ook 5 hectare veevoer. Voor mij is het belangrijk om genoeg hectaren te doen om het de moeite waard te maken.'