Wiebe Goodijk: 'Hier wil niets meer groeien door zoute kwel'

Het zout komt steeds dichterbij, merkt Goodijk die met drie vennoten een akkerbouw-, vollegrondsgroente- en melkveebedrijf runt op in totaal 252 hectare. Niet alleen de gewassen komen niet of slecht op, maar ook is in bepaalde sloten het water zo zout dat de melkkoeien er niet meer uit kunnen drinken.

Vooral de zeespiegelstijging, maar ook de bodemdaling in het gebied door zout- en aardgaswinning zorgen voor verzilting.

Niet onderschatten

'Onderschat het steeds erger wordende probleem niet', riep Goodijk vorige week tijdens de bijeenkomst, georganiseerd door Deltaplan Agrarisch Water en het ministerie van LNV op. Eerder die dag bezocht het gezelschap akkerbouwer en zoetwaterboer Klaas Schenk in het Noord-Hollandse Anna Pauwlona.

Goodijk besloot nog niet zo lang geleden te stoppen met het aanwenden van organische mest op het perceel met verziltingsschade. 'We dienden altijd veel mest toe om de bodem zo vruchtbaar mogelijk te houden, zodat we er mogelijk weer een gewas op konden telen. Maar het heeft geen zin. Er is hier te veel zoute kwel.'

Suikerbieten

Twee jaar geleden teelde de Friese ondernemer er nog suikerbieten op. Hoewel dit gewas goed tegen zout kan, kwam het op het perceel gedeeltelijk niet op.

Uit metingen blijkt dat het slootwater soms net zo zout is als het zeewater. 'De meetpaal geeft waardes aan van een zoutgehalte (EC) van 20 tot 40. Zeewater heeft een EC van 45', legt Goodijk uit. 'Op 1,5 hectare wil helemaal niets meer groeien. Op de rest van de 5 hectare kunnen we 25 tot 75 procent van de grasopbrengst halen.'

Zilte teelten

Onderzoek op onderzoek volgde gedurende de jaren, maar er is geen oplossing voor om de zoute kwel te remmen. Daarom overlegt de boer met Marc van Rijsselberghe van Zilt Proefbedrijf Texel om een proef zilte teelten te telen.

'Dat kan niet alleen buitendijks, maar zou hier ook een optie zijn. Het is een nichemarkt en de teelt is arbeidsintensief. Maar als lamsoor of ijskruid hier goed gedijt, dan is er misschien en verdienmodel voor.'

Drie droge zomers

Goodijk vermoedt dat zijn perceel een van de meest aangetaste percelen van Noordwest-Friesland is, doordat het land laag ligt. 'Vijftien jaar geleden was er een klein beetje schade. Dat is de afgelopen tijd door drie droge zomers veel groter geworden. Er viel minder regen, dus er kwam minder zoetwater op het land.'

Zo'n 10 procent van de 252 hectare land dat het bedrijf in eigendom heeft en pacht, heeft verziltingsschade, schat de agrarisch ondernemer.

Antiverziltingsdrainage

Twee jaar geleden legden Goodijk en zijn vennoten antiverziltingsdrainage aan. Deze vorm van drainage moet de verzilting in het perceel tegengaan door de zoete regenwaterlenzen te vergroten en de zoutbelasting naar het oppervlaktewater te verminderen. 'Mijn gevoel zegt dat deze technische maatregel effect heeft.'

Acacia Water voerde onderzoeken en metingen uit bij de ondernemer. Volgens directeur Jouke Velstra van het instituut merken veel boeren verziltingsschade meestal niet op, omdat het op droogteschade lijkt. 'Als er wordt gemeten, dan schrikken ze.'

Conflictsituaties voorkomen

Het meten voorkomt conflictsituaties, merkt Velstra. 'Als je geen data hebt, dan kom je al gauw in welles-nietesdiscussies. Het waterschap zegt dat het water te zout is, een boer vindt van niet. Dat leidde niet tot oplossingen door bijvoorbeeld minder intensief te draineren.'

Bestuurder Gerlof Bergmans van de Nederlandse Akkerbouw Vakbond merkt op dat meten nog geen gemeengoed onder boeren is. 'Het vergt een investering in de tijd. De tijd voor dit onderzoek wordt niet vergoed. Als je met een machine over het land rijdt, dan moet je de pin eruit halen.'

Nog veel onbekend

Hoewel er de laatste vijftien jaar veel informatie is vergaard over verzilting, is nog veel onbekend, is een van de conclusies tijdens de bijeenkomst. Niet alleen onderzoeksbureaus, maar ook overheden kunnen daarin nog veel betekenen, betoogt kennismakelaar Peter Prins van netwerkorganisatie Zoet Zout Knooppunt.

'Provincie Fryslân heeft een verziltingsrisicokaart gemaakt. Maar deskundigen zijn het niet eens over deze risico's. Als specialisten het er niet over eens zijn, hoe moet ik dan de boer op?' zegt Prins.

Project 'Zoetwaterboeren' in Noord-Holland van start