Landbouwsector zoekt weg uit crisis

Dinsdag vond er een rondetafelgesprek plaats, georganiseerd door LTO Nederland, waar vertegenwoordigers uit verschillende landbouwsectoren met elkaar in gesprek gingen over de gevolgen voor hun sector.

Directeur Ruud Paauwe van Glastuinbouw Nederland noemt de situatie voor glastuinders zorgwekkend. 'We zitten al maanden met het ministerie om tafel om enige hulp te krijgen voor de toegenomen prijzen voor gas. Als we zo doorgaan, komen er van 2.300 ondernemingen 450 in de problemen.'

Borgstellingsregeling

Vorige week werd bekend dat de sector, banken en het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit een borgstellingsregeling gaan onderzoeken. Die moet ondernemers op korte termijn wat lucht geven. Volgens Paauwe wordt er met die toezegging een reddingsboei toegeworpen, 'maar wel eentje die ondernemers met nog meer schulden opzadelt'.

Behalve de gasprijs heeft de glastuinbouw nog geen alternatief voor meststoffen, die vrijwel volledig uit Belarus kwamen. 'Daar is nog geen alternatief voor uit een ander werelddeel. Datzelfde geldt voor glas, dat uit Rusland komt. Dat is wel cruciaal', stelt Paauwe.

Dierlijke mest

Voorzitter Jaap van Wenum van LTO-vakgroep Akkerbouw en Vollegrondsgroente noemt de situatie in zijn bedrijfstak 'minder ernstig'. Producten als uien en peen reageren bijvoorbeeld niet op de markt en zijn zelfs goedkoper. Ook zitten Nederlandse akkerbouwers in de luxepositie dat zij dierlijke mest kunnen gebruiken, in veel landen zijn telers afhankelijk van kunstmest. 'Maar ik zou wel graag meer mogelijkheden zien voor producten met dierlijke mest.'

Toch wordt ook de akkerbouw getroffen door kostenstijgingen. 'Daar waar prijsstijgingen worden verwacht, zal productie moeilijker worden. Want als de kosten toenemen, is het hoogst onzeker of ook de opbrengst toeneemt.' Als mogelijke oplossing om de kostprijs wat te drukken, zou accijnsloze 'rode' diesel een oplossing zijn om te helpen de brandstofkosten te verminderen. 'Daar pleiten wij wel voor.'

Zorgen over voer

In de pluimveehouderij maken ondernemers zich zorgen of er straks nog voer is voor hun dieren, zegt De Jong. 'We hebben het in Nederland vooralsnog goed voor elkaar. Er is genoeg voer. Maar alleen als er geleverd blijft worden. Als er ergens een dominosteentje omvalt, hoeveel vallen er dan nog meer om?'

Volgens de vakgroepvoorzitter hebben stijgende voerkosten enorme impact op bedrijven. 'Als er geen correctie is voor stijgende kosten, kom je snel in een situatie van meer kosten dan inkomsten.' Hij ziet de marktprijzen voor vlees stijgen en verwacht dat de markt het zelf zal kunnen oplossen.

Bij eieren ligt dat anders. 'Weliswaar hebben de grootste retailers aangegeven 0,9 cent per ei meer te gaan betalen, serieus geld, maar 40 tot 50 procent belandt niet in een doosje, maar in de industrie. Daar focussen we de komende tijd op', licht De Jong toe.

Zonnebloemschilfers

De biologische sector heeft problemen van heel andere orde, zegt penningmeester Douwe Monsma van Biohuis. Biologische pluimveehouders in Nederland importeren veel zonnebloemschilfers uit Oekraïne als voer. 'Nu zijn de schilfers haast niet verkrijgbaar. We lopen nu een beetje vast in Europese regelgeving, de komende tijd moeten we alle zeilen bijzetten om aan de certificeringseisen te blijven voldoen.'

'Voedselcrisis leidt tot nieuwe conflicten elders'

Dat stelde Louise van Schaik, hoofd EU & Global Affairs bij instituut Clingendael, deze week tijdens een door LTO Nederland georganiseerd rondetafelgesprek over de oorlog in Oekraïne.

Waar Europa in principe zelfvoorzienend kan zijn voor voedsel, zijn ook veel landen afhankelijk van aanvoer uit Rusland en Oekraïne. 'De gevolgen voor die landen kunnen enorm zijn als zij geen tarwe, kunstmest en andere grondstoffen meer krijgen', stelt Van Schaik.

Arabische Lente

'Dan ontstaat er snel een voedselcrisis die vergelijkbaar is met 2007-2008 en die uiteindelijk leidde tot de Arabische Lente in 2010. Er is een relatie tussen conflict en protest en het hebben van dagelijks brood.'

Als risicolanden noemt de expert Jemen, Bangladesh, Libanon en landen in Noord-Afrika, maar ook India en Pakistan. 'Er zijn grote zorgen over die landen.'

Voedselsoevereiniteit

Wat betreft de EU verwacht Van Schaik dat landen beter gaan nadenken over strategische voorraden, iets wat ook tijdens de vorige voedselcrisis gebeurde. 'Er is een enorme roep om meer voedselsoevereiniteit in Europa, waarbij landbouwbeleid meer wordt bekeken als voedselproductie. Dat betekent dat ook het biodiversiteitsbeleid opnieuw ter discussie wordt gesteld.'

Ook de in Oekraïne boerende Nederlander Kees Huizinga sprak tijdens het rondetafelgesprek zijn zorgen uit over de gevolgen van de oorlog. 'Er moet nu gewoon knalharde actie worden ondernomen door Europa, anders zijn de gevolgen voor Oekraïne en arme landen enorm groot', verwacht hij.

'Ik houd mijn hart vast voor wat daar dan gaat gebeuren. Wat er kan gebeuren in het Midden-Oosten, Pakistan of India als er geen brood op de plank komt, daar verbleekt de situatie in Oekraïne bij.'

Wereldwijde hongercrisis

Ook Verenigde Naties-topman António Guterres waarschuwde deze week voor een wereldwijde hongercrisis. Hij kondigde een crisiseenheid aan voor voedsel, energie en financiën op het VN-hoofdkwartier in het Amerikaanse New York.

'We moeten er alles aan doen om een orkaan van honger en een ineenstorting van het wereldwijde voedselsysteem te voorkomen', vindt de secretaris-generaal. Volgens hem is dat een dreigend gevaar voor de internationale economie.

Huizinga zegt daarnaast dat wanneer er conflicten ontstaan ten zuiden van Europa, het risico van verdere destabilisering van Europa op de loer ligt. 'Het zou me niets verbazen als Poetin verder gaat met de Baltische staten en Finland. Alles wat hij heeft gezegd, heeft hij tot nu toe uitgevoerd. Georgië, De Krim, Syrië, nu Oekraïne. Ik geloof niet dat het hiermee ophoudt.'