Geothermie Nederland wil aardwarmteprojecten versnellen

Geothermie Nederland verwacht dat aardwarmte in de toekomst in 25 procent van de Nederlandse warmtebehoefte kan voorzien en voor de glastuinbouw in meer dan 50 procent. Maar een aantal knelpunten dreigt roet in het eten te gooien, zoals de termijn van vier jaar waarop een project met SDE++-subsidie uiterlijk operationeel moet zijn.

Voorzitter Hans Bolscher legt uit dat dit vaak niet haalbaar is vanwege vertraagde vergunningverlening of complexiteit van de warmtevraag. 'Dat kan betekenen dat een project, waar al tonnen in zijn geïnvesteerd, moet stoppen en dat specialistische bedrijven vertrekken naar het buitenland, omdat er te weinig projecten van de grond komen.' Daarom stelt Geothermie Nederland voor de termijn voor SDE++-subsidie te verlengen naar zes jaar.

Koekoekspolder

De nieuwe boorlocatie van Greenhouse Geopower in tuinbouwgebied Koekoekspolder in het Overijsselse IJsselmuiden is een project dat dreigde vast te lopen. Projectdirecteur Radboud Vorage legt uit dat het tweeënhalf jaar heeft geduurd, voordat de instemming met het winningsplan rond was, terwijl daar op papier een half jaar voor staat.

Doordat Bolscher en voorzitter Adri Bom-Lemstra van Glastuinbouw Nederland tijdig bij het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) aan de bel trokken, is volgens Vorage voorkomen dat projecten onnodig hun SDE-beschikking verloren. 'Het is net alsof je bij de Elfstedentocht geen kruisje krijgt, omdat je even na middernacht over de finish binnenkomt. Alle moeite voor niets.'

Noodzakelijke vergunningen

Afgelopen najaar zijn de noodzakelijke vergunningen voor de Koekoekspolder net op tijd afgegeven, zodat het boren in april kan beginnen. Vorage snapt het trage verloop van het vergunningstraject, omdat geothermie nog een 'nieuwe tak van sport' is, waarvoor nog geen heldere toetsingscriteria waren.

Ambtenaren hebben daar volgens Vorage hard aan gewerkt, maar intussen ging kostbare tijd verloren, niet alleen voor het aardwarmtebedrijf, maar ook voor hun klanten. Die zaten te wachten op aardwarmte om hun bedrijven verduurzamen, zeker toen de aardgasprijzen sterk begonnen te stijgen.

Aanpassing Mijnbouwwet

Als tweede knelpunt noemt Bolscher de Mijnbouwwet, die nu nog is gebaseerd op de winning van olie en gas. Geothermie Nederland voert gesprekken over aanpassing van de wet met het ministerie van EZK en de Haagse politiek. Die gaan over termijnen, betere normering en de rol van partijen als het Staatstoezicht op de Mijnen, TNO, de Mijnraad, gemeenten en provincies.

'De overheid ziet het belang van aardwarmte en wil graag meedenken, maar dat gaat langzamer dan we zouden willen. Anderzijds zijn we pas een jaar of tien serieus bezig met aardwarmte en begint het nu echt vorm te krijgen', zegt de voorzitter van Geothermie Nederland.

Heikel punt

De verlening van SDE++-subsidies vormt ook een heikel punt. Bolscher is intensief in gesprek met leden van de Tweede Kamer en het ministerie van EZK over wijzigingen in de huidige systematiek, zodat deze beter aansluit bij wat nodig is voor geothermie.

'Het nieuwe coalitieakkoord geeft daarvoor voldoende aanknopingspunten. Voor 2023 komen er 'hekjes' tussen diverse SDE-gebieden. Voor 2022 zijn we nog hard aan het lobbyen om ook nu al SDE-subsidie voor geothermie beschikbaar te krijgen.'

Piet Broekharst, programmamanager Kas als Energiebron bij Glastuinbouw Nederland, schetst dat al twee jaar geen SDE++-subsidie is toegekend aan aardwarmteprojecten in de glastuinbouw. Volgens hem gaat de subsidie, bedoeld om de onrendabele top van projecten te financieren, uit van een verkeerde warmtereferentie.

Te hoge warmteprijs

'Het ministerie rekent met een te hoge warmteprijs, waardoor de te verwachten besparing voor aardwarmteprojecten onrealistisch hoog is en de subsidie te laag uitvalt. Daar zou echt iets aan moeten gebeuren, want er staan tot 2030 nog dertig projecten in de glastuinbouw in de steigers.'

Wayland Energy in het Zuid-Hollandse Bergschenhoek ontwikkelt aardwarmteprojecten voor onder meer de glastuinbouw. Volgens directeur Ewald Pelser bepalen de marktomstandigheden welke warmtebron tuinders gebruiken.

Omwonenden

'In aardwarmteprojecten spelen veel factoren mee, zoals de gasprijs, maar ook het vroeg betrekken van omwonenden. Daardoor kun je vaak bezwaren tegen vergunningen voorkomen, die een enorme vertraging in de projectvoortgang betekenen. Het blijft laveren in een spanningsveld met verschillende belangen.'

De hoge gasprijs baart Bolscher zorgen door de wijze waarop deze wordt verrekend in de SDE++-subsidie. 'Dat zit tegen en niemand weet of dit structureel is. Maar we willen met onze branche niet van het rechte pad afwijken en samen met de overheid blijven kijken hoe we kunnen bijdragen aan de energietransitie. Geothermie blijft daarbij een sector met een enorme potentie.'