'Wie heeft voordeel van subsidies?'

In bepaalde kringen is het populair om boeren te betitelen als subsidiegraaiers. Dat is lekker overzichtelijk, maar doet geen recht aan de complexiteit van het woud aan regelingen waar boeren vaak geholpen door dure adviseurs hun weg moeten zien te vinden.

Dit komt nog boven op de reguliere administratieve lastendruk die de laatste decennia zo is verzwaard met maatschappelijk wensen dat je soms meer het gevoel hebt als onbezoldigd ambtenaar dan als ondernemer bezig te zijn. Als je de uren die je hierin moet steken omrekent naar ontvangen toeslagrechten, dan moet je concluderen dat je slechts een mager uurloon overhoudt.

Maatschappelijk doel

Subsidies dienen ook vaak om een maatschappelijk doel dat economisch gezien een onhaalbare investering of kostenpost zou zijn, toch te laten plaatsvinden. Denk aan de milieu-investeringsaftrek, de energie-investeringsaftrek of de Stimulering Duurzame Energieproductie die vanwege hun overwegend fiscale karakter ook altijd nog deels voor rekening en risico van de investeerder zelf zijn.

Dergelijke subsidies worden dus niet zomaar verstrekt, maar zijn ook een worst om boeren door de hoepel te laten springen, bijvoorbeeld door deze deels in te zetten voor vergroeningseisen of voor het afsluiten van beheerpakketten voor biodiversiteit.

EU-begroting

Criticasters van de Europese Unie (EU) wijzen er graag op dat '40 procent van de EU-begroting naar boeren gaat'. Zij sluiten dan wel de ogen voor de realiteit dat het landbouwbeleid het enige beleidsveld is waarvan de uitvoering volledig bij de EU ligt.

De nationale begrotingen voor landbouw zijn dan ook flinterdun, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de begrotingen voor defensie of onderwijs die allemaal nog steeds nationaal worden uitgevoerd.

Verschuiving

Daarmee is landbouw sinds de oprichting van de EU het lichtend voorbeeld van Europese integratie geweest. We zien nu overigens toch weer deels een verschuiving van de uitvoering naar de natiestaten met nationale strategieën. Een blunder van hier tot ginder als je het mij vraagt, met een ongelijk speelveld tot gevolg.

De inzet van landbouwsubsidies gericht op productiviteitsverhoging heeft ervoor gezorgd dat Nederlandse burgers nog slechts 11 procent van hun inkomen aan voedsel kwijt zijn. Dit officiële cijfer is nog een veel te hoog percentage en komt volgens mij niet overeen met de werkelijkheid. Hierin is namelijk nog een fors gedeelte gastvrijheid, gemak, verpakking, transport, verwerking, schapruimte en marketing verwerkt.

Welvaart

Het werkelijke aandeel voedselkosten zal rond de 3 procent of nog lager liggen. Dat slechts zo'n klein aandeel van het inkomen naar voedsel gaat, maakt de grootste welvaart ooit mogelijk. Dat is toch wel een paar belastingcenten waard.

Boven op dit alles onderhouden boeren ook nog eens het landschap. Reken voor de grap eens uit wat het kost als je daar ambtenaren voor moet inzetten. Die produceren dan nog steeds geen voedsel.

Landbouwsubsidies vertegenwoordigen forse bedragen, maar kunnen niet voorkomen dat het aantal boeren pijlsnel daalt. Een halvering sinds 2020. Waarom boeren deze subsidies graag willen behouden en burgers deze graag willen stopzetten, is me een raadsel. Het is evident wie er voordeel bij heeft.