Nieuwe Duitse landbouwminister: vegetariër met vlijmscherpe tong

'Mijn vader was boer in Turkije. Ik ervaar dat met deze benoeming de kring gesloten wordt.' Zo reageerde Cem Özdemir deze week op de beslissing van de Groenen om hem voor te dragen als minister van Landbouw in het nieuwe kabinet.

De aanvankelijke professie van zijn vader is overigens wel de enige band die de nieuwe bewindsman heeft met de agrarische sector. En dat ook nog alleen in indirecte zin, bij de geboorte van Özdemir werkte zijn vader al als textielarbeider in Duitsland.

De ervaren politicus specialiseerde zich de afgelopen decennia op diverse andere terreinen. Zo hield hij zich in het Duitse parlement onder meer bezig met verkeer en infrastructuur en in het Europees Parlement met buitenlandse betrekkingen. Vier jaar geleden stond hij op de nominatie om minister van Buitenlandse Zaken te worden in een coalitie met de christendemocraten, die op het laatste moment mislukte.

Niet voorbelast

In de Duitse pers is inmiddels vastgesteld dat het een voordeel kan zijn dat Özdemir niet voorbelast is wanneer hij het landbouwbeleid van de nieuwe regering vorm gaat geven. Dat maakt het tegelijk moeilijk om in te schatten hoe hij de zaken wil aanpakken. Duidelijk is wel dat hij wil breken met het voorzichtige beleid van zijn voorganger, de huidige landbouwminister Julia Klöckner (CDU).

In een interview gaf Özdemir eerder al aan dat een nieuwe regering met de Groenen verder moet gaan op de weg die de rood-groene regering onder bondskanselier Gerhard Schröder zo'n twintig jaar geleden heeft ingezet. In die coalitie was Renate Künast van de Groenen minister van Landbouw. Zij zette vooral in op een meer duurzame landbouw . Veel Duitse boeren waren daar op dat moment nog niet aan toe, ze kwam geregeld in harde aanvaringen met de sector.

Inmiddels lijkt er in de agrarische sector meer openheid te zijn voor een Groene landbouwminister. Het grote Bauernverband (DBV) reageert terughoudend, maar voorzitter Joachim Rukwied wijst er wel op dat de nieuwe bewindsman in dezelfde landelijke omgeving is opgegroeid als waar de boerenbondsvoorman zijn bedrijf heeft. Dat geeft wellicht een zekere herkenning.

Interessante uitdaging

De wat progressievere Arbeitsgemeinschaft bäuerliche Landwirtschaft noemt de voordracht van Özdemir 'een interessante uitdaging' en roemt zijn politieke ervaring. De kleine belangenorganisatie Freien Bauern laat weten dat het voor hen geen probleem is dat er een vegetarische landbouwminister komt. 'Maar we willen hem wel graag uitleggen waarom een vegetarische of veganistische landbouw niet functioneert.'

Eigenschappen van Özdemir waar de landbouwvertegenwoordigers zeker mee te maken krijgen zijn zijn passie voor ecologie en duurzaamheid en daarnaast zijn vlijmscherpe tong. Vriend en vijand vrezen zijn bijtende kritiek wanneer de houding of het standpunt van zijn gesprekspartners hem niet bevalt. De vraag is of het Özdemir lukt als minister daarin wat terughoudender te zijn.

Omstreden voordracht

De keus voor Özdemir op Landbouw leidde afgelopen week overigens tot oorlogsachtige taferelen binnen de Groene partij. Aanhangers van de gedoodverfde kandidaat Anton Hofreiter, bioloog en erkend voorvechter van een veel natuur- en diervriendelijker landbouw, kwamen in opstand.

De interne strijd leidde weliswaar tot enig uitstel van de formele voordracht, maar bracht er uiteindelijk geen verandering in. Belangrijkste argument daarvoor: als we Özdemir niet nemen, hebben we geen enkele minister met een migratieachtergrond. En dat is onaanvaardbaar voor de Groenen met hun sterke focus op minderheden.

Het ministerschap van Özdemir zal daarom niet alleen door de oppositie maar ook door een deel van zijn eigen partijgenoten zeer kritisch worden gevolgd. Dat betreft met name de links-ecologische vleugel binnen de Groenen die knarsten met de tanden na publicatie van het regeerakkoord. Dankzij de liberale FDP zijn veel voornemens uit het Groene verkiezingsprogramma daarin sterk afgezwakt. Van Özdemir zal nu worden geëist dat hij er toch zoveel mogelijk van verwezenlijkt. En daar zal hij best mee aan de slag willen.

Biografie

Cem Özdemir werd in 1965 geboren in Bad Urach, een stadje met goed 12.000 inwoners in de zuidelijke deelstaat Baden-Württemberg. Zijn ouders waren enkele jaren eerder vanaf het Turkse platteland naar Duitsland geëmigreerd om daar als gastarbeider te werken.

Na de middelbare opleiding volgde de jonge Özdemir een studie sociale pedagogie. Al op vijftienjarige leeftijd meldde hij zich aan als lid van de Groenen. In Bad Urbach was Özdemir onder meer actief als vrijwilliger in de Derde Wereldwinkel en bij een project voor het scheiden van huisvuil.

In de deelstaat Baden-Württemberg begon in 1989 zijn politieke carrière als regionaal bestuurslid van de Groenen. In 1994 werd Özdemir als eerste parlementariër met Turkse ouders in de Bondsdag gekozen. Nadat enkele financiële onregelmatigheden aan het licht waren gekomen, stelde hij zich in 2002 niet herkiesbaar.

In 2003 werd hij opgenomen in de Amerikaanse denktank 'German Marshall Fund of the US' in Washington DC en Brussel. Vervolgens was Özdemir van 2004 tot 2009 Europarlementariër namens de Groenen. In 2008 werd hij gekozen tot landelijk voorzitter van De Groenen, een functie die hij tot begin 2018 vervulde. Sinds 2013 is hij ook weer lid van de Bondsdag. Hij was daar voorzitter van de Commissie voor verkeer en digitale infrastructuur.

Özdemir woont in Stuttgart, is getrouwd met de Argentijnse journaliste Pia Maria Castro en heeft twee kinderen. Hij schreef verschillende boeken over zijn multiculturele ervaringen en over integratie. Zijn inzet voor mensenrechten en tegen antisemitisme en discriminatie leverde hem meerdere onderscheidingen op. Als eerste Groene politicus koos de Duitse organisatie van bierbrouwers hem zeven jaar geleden tot 'Bierambassadeur'. Drie jaar later werd hij 'Ambassadeur van het Duitse brood'.