Meindert Stolk: 'Hele keten moet mee om stappen te zetten'

Meindert Stolk is sinds april gedeputeerde en sindsdien veel in gesprek met de land- en tuinbouwsector waarbij de stikstofdiscussie wel de boventoon voert. De verscheidenheid aan ondernemers en de enorme gedrevenheid vallen hem op. ‘Het is mooi om te zien hoe ook de jongere generatie een enorm commitment laat zien om een toekomst voor de land- en tuinbouw te ontwikkelen.’

Denken dat je kunt verduurzamen zonder boeren is een illusie

Meindert Stolk, gedeputeerde (CDA) in Zuid-Holland

Ondertussen ziet Stolk ook de polarisatie met verharde standpunten. ‘Ik voel het wantrouwen tegen overheden en wat mij betreft is dat ook een begrijpelijke dosis wantrouwen.’

Waar komt dat wantrouwen vandaan?

'Er zijn voortdurend signalen, rapporten en adviezen die het wantrouwen voeden en geen duidelijkheid scheppen over de toekomst. Ze verstoren het proces, wat al ingewikkeld en gevoelig is. Je hebt het over familiebedrijven. Er staat veel op het spel. De beeldvorming over de agrarische sector deugt niet. Boeren zijn in mijn ogen onderdeel van de oplossingen. Dat maakt de vraagstukken niet minder ingewikkeld, maar dat geeft wel een ander uitgangspunt voor gesprekken.'

Wat is de staat van de Zuid-Hollandse landbouw?

'Er is een enorme variëteit aan bedrijven. Daar moeten we trots en zuinig op zijn. We moeten zorgen dat de sector in deze provincie toekomst houdt en de vraagstukken op het gebied van klimaat, CO2, bodemdaling, stikstof en biodiversiteit oplossen. Werken aan vitale landbouw noemen we het hier. De landbouw ziet zelf ook dat dingen anders moeten. Het is een scherpe bocht die we met elkaar moeten nemen, maar het is geen knop die je zomaar even omzet.

'Als provincie organiseren wij de dialoog. Zo was er onlangs een rondetafelgesprek over de Zuid-Hollandse landbouw met de agrarische sector, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en het agrarisch onderwijs. Het is nodig om partijen bij elkaar te brengen, om op vertrouwensbasis met elkaar in gesprek te gaan.

'Er wordt vaak een tegenstelling tussen landbouw en natuur geschetst, terwijl het niet zo zwart-wit is. Ik merk dat partijen elkaar soms gewoon niet begrijpen. Simpelweg in gesprek gaan kan daarbij helpen. Wanneer bijvoorbeeld een jonge boer die wil verduurzamen het proces beschrijft waarmee hij te maken krijgt, ontdekken anderen dat dat echt een ingewikkelde zaak is.'

Zuid-Holland is de drukste provincie van het land. Welke druk legt dat bij de landbouw?

'Een kerntaak van de provincie is kijken wat waar kan en wat niet. Verduurzaming is in de hele sector nodig, maar we hebben een aantal kwetsbare natuurgebieden waar boeren echt moeten extensiveren en verduurzamen. Maar er bestaat geen mal waar we bedrijven in kunnen persen. Het is zaak dat we per gebied kijken wat er speelt en op die manier zoveel mogelijk samen oplossen. Ook moeten we alert zijn en zorgen dat er ruimte voor boeren is, want het beslag dat op de ruimte wordt gelegd, wordt steeds groter.'

Hoe helpt de provincie om boeren toekomstperspectief te geven?

'Wat betreft de veehouderij in de veenweiden werken we via een gebiedsgerichte aanpak aan deelprojecten, waarbij de toekomst van de landbouw en het versterken van de natuur centraal staan. Ons organisatiemodel heeft een bestuurlijke kopgroep en een maatschappelijk platform met onder meer LTO, AJK en de terreinbeherende organisaties. Ook voeren we keukentafelgesprekken. We merken dat boeren stapelgek worden van onduidelijkheid. Ze snakken naar weten waar ze aan toe zijn.

'Daarom roepen we het Rijk op om kaders te stellen en te doen wat nodig is. Vanuit het Interprovinciaal Overleg geven we dit signaal ook af.'

Zijn er over twintig jaar nog boeren in Zuid-Holland?

'Absoluut! Maar pal naast Natura 2000-gebieden zal dat in een andere vorm zijn dan elders waar dat minder een rol speelt. De laatste decennia werd vooral aan volumevergroting gedaan, hebben boeren zich gespecialiseerd. Nu zie je dat ze meer aan andere inkomstenbronnen werken. Ik zie in dat kader kansen voor de korte keten. Als dat ergens kan, is het hier in dit verstedelijkte gebied. Daar gaan we nieuwe vormen van zien. Maar om aan de productiekant zulke stappen te kunnen zetten, moet de hele keten mee, inclusief de retail.
'Ook moeten we veel meer laten zien wat er gebeurt in het landelijk gebied. We zetten de agrarische sector te weinig in het zonnetje.'

Een belangrijk thema in Zuid-Holland is bodemdaling. Hoe gaat het met de aanpak daarvan?

'We hebben de veenweidestrategie, waarvan de startnotitie is vastgesteld met gemeenten, waterschappen, boeren en natuurbeheerders. Daarmee kunnen we meters maken. Tot 2025 hebben we 22 miljoen euro van het Rijk ontvangen voor maatregelen in de eerste gebieden. Daarnaast zijn er pilots en onderzoeken, met initiatieven als The Cranberry Company en de Hoogwaterboerderij in Zegveld. Er is nog veel wat we niet weten over bodemdaling. Het ontbreekt aan kennis. Ook is er geen toverspreuk om bodemdaling te keren.

'Daarom zeggen we tegen boeren: we weten de uitkomst niet, maar we gaan jullie wel helpen. Zo doen we het op andere vlakken ook. Dat is iets anders dan alleen maar zeggen: we gaan jullie onteigenen. Ik draai het dan ook liever om. Het is namelijk een illusie om te denken dat je kunt verduurzamen, de stikstofuitstoot kunt verminderen en de biodiversiteit verbeteren zonder boeren. Die hebben we, ook in deze provincie, keihard nodig om de opgaven die er zijn op te lossen.'