PBL: kijk breder dan alleen kritische depositiewaarden

Volgens het PBL zou de overheid moeten overwegen om niet stikstof centraal te stellen in het natuurbeleid, maar de natuurkwaliteit. Door alleen te focussen op de KDW's zou stikstof in sommige gebieden met wel 90 procent moeten worden gereduceerd. De depositie vanuit het buitenland is dan nog niet eens meegeteld. 'Dat is een zeer lange en omvangrijke weg. Dan wordt het toekomstperspectief voor boeren wel uitermate ongewis', zei wetenschappelijk onderzoeker Martijn Vink van PBL hierover.

Vink ziet dan ook dat er in het maatschappelijk debat een onrealistisch beeld heerst. Als wordt vastgehouden aan alleen KDW's, kan de benodigde stikstofreductie volgens het PBL niet worden gerealiseerd met alleen technische maatregelen, omschakeling naar biologisch of het toevoegen van nevenfuncties aan boerenbedrijven. Het planbureau is bang dat dit beleid over twintig of dertig jaar weer moet worden bijgesteld, wat een enorme tragiek zou kunnen betekenen als boeren dan alsnog moeten stoppen. 'De mogelijkheden voor de landbouw om emissieloos te worden zijn beperkt.'

De kritische depositiewaarde (KDW) is de grens waarboven het risico bestaat dat de kwaliteit van een habitat significant wordt aangetast door stikstofneerslag. Het PBL stelt dat de KDW's juridisch bindend zijn geworden omdat er te weinig andere wetenschappelijke informatie beschikbaar is over de daadwerkelijke staat van natuur.

Over KDW's bestaat wetenschappelijke consensus en daarom is het belangrijk geworden in de rechtspraak rondom vergunningen en het natuurbeleid. Het is van belang meer wetenschappelijke informatie te verzamelen over de staat van de natuur en op basis daarvan maatregelen te nemen.

Vink vergeleek donderdag in een technische briefing beschermde natuurgebieden met een patiënt met meervoudig onderliggend lijden. 'Als we stikstof zien als een coronabesmetting, zal die patiënt weerbaarder worden als andere drukfactoren worden weggenomen. Omgekeerd kan het zo zijn dat de patiënt alsnog vroegtijdig komt te overlijden door die andere drukfactoren die in sommige gebieden heel bepalend zijn voor de natuurkwaliteit, als die hoge stikstofdepositie niet wordt weggenomen.'

Extra leefgebied creëren

Naast stikstof zou de overheid meer kunnen kijken naar bijvoorbeeld het creëren van extra leefgebied. Een andere aanbeveling is om een wetenschappelijke commissie in te stellen die de informatie over natuurgebieden beoordeelt en advies geeft. Daarmee wordt wetenschappelijk bewijs verzameld dat ook voor de rechter daadwerkelijk kan functioneren als bewijs, naast de KDW's.

Het PBL denkt dat in sommige gebieden, zoals bij hoogveengebieden en oude eikenbossen op zandgronden, het nog steeds nodig blijft om flink stikstof te reduceren. In andere gebieden kan de focus dan mogelijk op andere maatregelen komen te liggen.

Vink: 'Het is niet aannemelijk om te denken dat de landbouw buiten schot zal blijven.' Ook bij een maatregel als het creëren van extra leefgebied of maatregelen rondom waterbeheer heeft dit effect op het landelijk gebied en op de bedrijfsvoering van boeren, concludeert hij.