Tienpuntenplan Stikstofcollectief Utrecht moet 'escalatie' voorkomen

Het plan is voorgelegd aan Provinciale Staten en Gedeputeerde Staten van Utrecht. Het stikstofcollectief stelt dat zij veel idealistischer zijn en meer haast hebben dan de provinciale en landelijke overheid om tot een oplossing te komen voor stikstof.

Na twee jaar praten ontbreekt het volgens voorzitter van het collectief Bert van Donselaar (tevens voorzitter van LTO Noord Utrecht) aan heldere gegevens over de staat van de natuur en de benodigde ontwikkelruimte. Ook is er geen concreet doel wat betreft emissiereductie en functioneren instrumenten voor vergunningen, financiering en grond nog niet. 'En er is gebrek aan beschikbare middelen. Dat is vermoedelijk het belangrijkste in dit alles, wie betaalt de rekening?'

Vertrouwensbreuk gebiedsprocessen

Door het ontbreken van de genoemde punten mist de basis bij de landbouw om aan de gebiedsprocessen te beginnen 'niet een klein beetje, maar volledig. Op de huidige basis toch doorzetten met gebiedsprocessen, leidt tot een vertrouwensbreuk en dwingt de landbouw met de rug tegen de muur tot juridische stappen', schrijft Van Donselaar in een begeleidende brief bij het 10 puntenplan.

Het plan moet een juridische strijd voorkomen, aangezien het collectief naar eigen zeggen liever aan oplossingen werkt dan aan het vergroten van problemen.

'Onze boodschap is vanaf oktober 2019 nog steeds dezelfde: geef aan hoeveel stikstofruimte je nodig hebt en wij maken een plan om stikstof vrij te spelen. We zijn echter eindeloos veel tijd kwijt aan het benoemen van wat daardoor nodig is.'

Van Donselaar noemt de stikstofcrisis 'een verdelingsvraagstuk van schaarse gebruiksruimte'. De landbouw heeft daarin een unieke positie. Het is de enige sector die in omvang niet kan groeien en waar, door innovatie enerzijds en stoppers en verplaatsers anderzijds, stikstofruimte vrijkomt.

Gesprek verstoord

Het Stikstofcollectief constateert echter dat aangedragen oplossingen niet opgepakt worden. 'Omdat de overheid intern verdeeld is over welk ministerie, departement of welke bestuurslaag welk deel van de rekening moet betalen. Dit vertroebelt en verstoort het gesprek over welke maatregelen nodig zijn en wat deze kosten', staat in de brief.

Van Donselaar benadrukt een juridische escalatie graag te voorkomen. 'Maar het is wel vijf voor twaalf. We zijn nu op een punt gekomen waarop verder praten geen zin heeft zolang de overheid de wettelijke en financiële verantwoordelijkheid verzaakt om de basis op orde te brengen. Dan kunnen wij eindelijk reduceren.'

Provincie moet orde brengen

De eerste vijf punten uit het plan van het Stikstofcollectief Utrecht gaan over het 'op orde brengen van basis en uitrusting' bij de provincie.
1. Wat is de staat van instandhouding van natuur en wat is er nodig om die goed te krijgen naast het reduceren van de stikstofdepositie?
2. Hoeveel stikstofruimte is er nodig voor het legaal houden van PAS-melders, nieuwe ontwikkeling voor wonen, bedrijvigheid en verkeer?
3. Welke reductieopgave ligt er, uitgedrukt in emissie?
4. Welke instrumenten en middelen zijn beschikbaar om die emissiereductie te realiseren?
5. Organiseer informatieavonden in Oost- en West-Utrecht over de stikstofaanpak.

Ook het Rijk moet aan de slag

De andere vijf punten zijn gericht aan het Rijk.
6. Repareer de juridische onderbouwing van emissievergunningen door opvolging te geven aan het CBS-rapport uit 2019 en het advies van de Commissie van Deskundigen Meststoffenwet uit 2020.
7. Kom met een vervangend vergunningsverleningsinstrument voor depositiemodel Aerius-calculator, dat, zoals de commissie-Hordijk in 2020 al concludeerde, niet doelgeschikt is als instrument voor vergunningverlening.
8. De stikstofaanpak moet weer gericht worden op de staat van instandhouding conform de interpretatie van Europese Commissie. De kritische depositiewaarde (KDW) is geen doel op zich, naar een indicator.
9. Ook vanuit het Rijk moet er inzicht en transparantie komen over de stikstofbehoefte (uitgedrukt in emissies) voor wonen, bedrijvigheid, verkeer, inclusief havens en luchthavens.
10. Het screenen van wetten en regels (zoals het zevende actieprogramma Nitraatrichtlijn) op strijdigheid met eigen visie van het ministerie van Landbouw op kringlooplandbouw en daarvan afgeleide doelstellingen als gezonde bodem als basis en grondgebonden groei.