'Wie het verschil maakt, is onvervangbaar'

Veel boeren en tuinders weten alles van tegenslag. Je hebt je bedrijf goed voor elkaar, je werkt er hard voor. Maar door pure pech word je op jezelf teruggeworpen: een uitbraak van een ziekte of plaag, extreem weer, een afzetmarkt die dichtgaat, cyberaanvallen, een noodlottig ongeval.

Toch weten velen, met littekens en na een moeilijke tijd, de boel weer op de rit te krijgen. Of ze slaan een andere weg in, buiten de land- en tuinbouw. Het maakt niet uit.

Waar het om gaat, is dat presteren vele gezichten kent. Je hoeft niet altijd de top te bereiken, maar je kunt wel een boeiend pad volgen waarbij je anderen helpt en tot voorbeeld bent.

Niemand is gelijk. Je moet juist verschillen van anderen om onvervangbaar te zijn. Daarom worden de LTO Talks in september interessant. Ik hoop dat de deelnemers allereerst veel naar elkaar luisteren en nieuwsgierig zijn naar de mening van anderen.

Natuurlijk heb je het eigen bedrijf en vaak red je jezelf prima: 'Als ik maar oké ben.' Maar je maakt meer kans als de hele sector het goed doet, economisch, ecologisch en sociaal. Daarom heb je elkaar nodig.

Kijk uit voor tunnelvisies waar je in wordt gezogen in jouw bubble op sociale media. Volg daar eens mensen die iets totaal anders vinden. Probeer hun mening zelf eens te verwoorden. Stel open vragen, dat helpt. Je wordt het misschien niet eens, maar het begrip voor elkaars standpunten groeit. Werkelijke verandering start met de waarheid.

In Europa zijn er dit najaar ook 'talks': debatten in de Conferentie over de Toekomst van Europa (zie futureu.europa.eu). Vandaag zijn er al 23.940 deelnemers die 6.785 ideeën hebben geplaatst. Komend voorjaar, onder leiding van Frankrijk, dat dan EU-voorzitter is, moet dit leiden tot conclusies en plannen. Wat willen we met onze democratie en internationale samenwerking?

Iedereen is uitgenodigd om mee te doen, boeren en tuinders ook. Ook daar begint het met een luisterend oor naar wat burgers en consumenten van ons verlangen. Nee, niet altijd makkelijk, maar neem dan even de tijd om naar de paralympiërs te kijken voor een beetje inspiratie.