Onzekerheid over brexitafspraken blijft nog

Groot-Brittannië heeft met het Border Operating Model (BOM) gekozen voor een gefaseerde invoer van de grenscontrole na de brexit. Oorspronkelijk zouden de volgende fases van het BOM ingaan op 1 april en 1 juli 2021, maar dat is opgeschoven naar 1 oktober en 1 januari 2022, met een afsluiting in maart 2022. Het gaat op die data voornamelijk om een aanscherping van de vooraanmelding en de invoering van fysieke controles van producten van zowel dierlijke als plantaardige oorsprong.

Kaag stelt dat dit uitstel, naast extra tijd voor voorbereidingen, ook weer onzekerheid met zich meebrengt over de wijzigingen in specifieke eisen door Groot-Brittannië. Ook blijft onduidelijk of de ingangsdata nu wel worden gehaald.

‘Het is voor onder meer de agrofoodsector van belang goed in de gaten te houden wat de regels worden en per wanneer die per product ingaan’, schrijft Kaag. ‘Een voordeel van het uitstel is dat er meer tijd is om technisch overleg te hebben om de mogelijkheden voor elektronische uitwisseling van certificaten te onderzoeken en faciliteren.’

Technisch overleg

Juist dat technische overleg is noodzakelijk, zo bleek deze week tijdens een werkbezoek van demissionair minister Carola Schouten van LNV en staatssecretaris Alexandra van Huffelen van Financiën aan de Daily Logistics Group (DLG) in Hoek van Holland. Dit bedrijf vervoert per dag tweehonderd tot driehonderd trailers met versproducten naar het Verenigd Koninkrijk.

Financieel directeur Harald Lourens van DLG vertelde beide politici dat de onderneming al veel heeft geïnvesteerd in techniek. ‘Veel problemen hebben te maken met het koppelen van computersystemen en we hebben dan ook nog eens met veel partijen van doen. Als ergens in de keten een veld in het computersysteem niet wordt ingevuld, beïnvloedt dat het hele proces. Dan ontstaan achterstanden met het inklaren van goederen. Het heeft veel geld gekost om dat voor elkaar te krijgen.’

Het blijkt een hele uitdaging voor bedrijven om zaken als juiste documentatie en goede uitvoer-/invoerprocedures op orde te hebben, stelt Kaag. Dit alles leidt volgens haar nog steeds tot veel inspanningen voor de douane en andere uitvoeringsdiensten. Onder meer in de beantwoording van vragen van ondernemers en omdat fouten in documentatie veelal achteraf in de systemen ambtelijk moeten worden gecorrigeerd.

Vertraging

Peter Verbaas, manager Import Inspection Division bij de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit, herkent de situatie. Hij stelt dat er nu van beide zijden minder fout gaat, maar ook hij maakt zich zorgen over de gestelde invoerdatum van de volgende fase. ‘Vertraging kost ons geld. We hebben mensen aangenomen, maar wat kunnen we ze bieden? We hebben geen bevestiging gekregen van de Britten dat 1 oktober wordt gehaald.’

Verbaas roept bedrijven dan ook op om te testen met de procedures en formulieren. ‘Ga niet op 30 september kijken of je voorbereidingen kloppen, maar nodig bijvoorbeeld het Kwaliteits-Controle-Bureau uit op 30 augustus. Dan merk je of je voldoende bent voorbereid. Als dat niet zo is, kun je nog bijsturen.’

Exportdaling

De handelsvolumes tussen Nederland en Groot-Brittannië zijn volgens de douane sinds 1 januari afgenomen. De douane signaleert wel een forse toename van het totaalaantal aangiftes. Gemiddeld wordt per aangifte voor een lager bedrag ingevoerd en dat levert de betrokken partijen meer werk op bij een lager export- en importvolume.

Toch wijzen beschikbare voorlopige handelscijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek over het eerste kwartaal van 2021 niet op een grote impact van het aflopen van de overgangsperiode op de totale goederenexportwaarde van Nederland naar het Verenigd Koninkrijk. Maar het gaat hierbij om voorlopige cijfers. En de ontwikkelingen worden ook beïnvloed door de hogere prijzen van aardolieproducten, aardgas en sierteeltproducten.

De cijfers komen ook niet overeen met de Britse import- en exportcijfers, maar dat heeft volgens het ministerie van Buitelandse Zaken te maken met de wijze van berekenen. Het is volgens het ministerie daarom nog te vroeg om al harde conclusies te trekken over de impact van de brexit op de handel.

Eenzijdig aangepast

Eerder besloten de Britten eenzijdig terug te komen op de afspraken over de grens tussen Ierland en Noord-Ierland. Nadat het Verenigd Koninkrijk begin dit jaar uit de interne Europese markt stapte, werden controles en heffingen ingevoerd op sommige goederen die van het vasteland van Groot-Brittannië naar Noord-Ierland gingen. Noord-Ierland heeft namelijk wel een fysieke grens met Ierland en daarmee ook met de Europese Unie.

Maar de Britse premier Boris Johnson had beloofd dat er na de brexit geen harde grens tussen Ierland en Noord-Ierland zou komen. En dat de handel tussen de regio en de rest van het Verenigd Koninkrijk onbelemmerd zou worden voortgezet. Londen besloot eerder eenzijdig het invoeren van controles op goederen die van Britse bodem naar Noord-Ierland worden verscheept uit te stellen tot 1 oktober. Afgesproken was dat daarmee op 1 april zou worden begonnen.

De Europese Unie kondigde juridische stappen aan. Ierland is bezorgd dat Londen het protocol volledig wil herschrijven en zich niet beperkt tot het bieden van flexibiliteit tijdens de lopende technische besprekingen met de Europese Commissie.