Waterschapsbestuurder positief over boeren bij aanpak droogte

Fruitteler Peter van Dijk uit Helenaveen gaat in het dagelijks bestuur van waterschap Aa en Maas onder andere over inrichting, beheer en onderhoud van watersystemen en over grondwaterbeheer en beregeningsbeleid.

Allemaal toonden ze veel begrip, boeren zijn meegaand

Peter van Dijk, lid dagelijks bestuur waterschap Aa en Maas

De Brabantse waterschappen hebben besloten dat boeren met een bedrijfswaterplan vanaf 1 april hun grasland weer mogen beregenen met grondwater. Was dat een zwaar besluit?

'Nee, maar in het bestuur van Aa en Maas lag het iets makkelijker dan bij de andere Brabantse waterschappen. Wij hebben het peilbeheer net iets verder doorgevoerd, wij zijn er al wat langer mee bezig en wij hadden het geluk dat in het gebied van Aa en Maas net iets meer neerslag is gevallen. Het is dus geluk en ervaring.'

Is er een tekort aan water?

'Dat ligt eraan vanuit welk perspectief je het bekijkt. Tegenwoordig bestaat de neiging om alles realtime tot in detail te meten en bij te houden. We zien gelijk als de waterstand zakt. Maar ook na extreem droge jaren durf ik te zeggen dat het meevalt. In ons waterschap is de situatie redelijk goed tot goed.

'Als je met de ogen van de natuurbeschermer kijkt en de situatie van nu vergelijkt met die in jaren zeventig, dan is de situatie dramatisch. Maar je moet altijd afvragen: hoe erg is dat?

'Als bessenteler heb ik altijd de neiging om naar buiten te kijken. Dan zie ik dat alles weer uitloopt en dat de natuur weer groen wordt.'

Maar er is toch veel zorg over het toenemend watertekort. In de media wordt regelmatig de alarmklok geluid.

'Absoluut. Ik zeg niet dat die zorgen onterecht zijn. Maar we moeten wel handelen op basis van feiten en kennis. Als je een haspel ziet, moet je niet gelijk zeggen dat het onverantwoord watergebruik is. Het ontbreekt vaak aan kennis en nuance.

'Slechts 7 procent van alle grondwater wordt gebruikt voor beregenen, 93 procent wordt gebruikt voor andere doelen. In de media ligt de focus meestal op beregening. Dat is onterecht. Die andere 93 procent is onderbelicht. Er is net iets meer balans nodig. Over de volle breedte moet het watergebruik efficiënter, met meer focus op besparen.'

Hoe kijkt u als waterschapsbestuur aan tegen de belangenbehartiging van ZLTO?

'Dat vind ik wel een goede lobby. Geen activisme, maar rekening houden met feiten en omstandigheden. ZLTO komt ook zelf met oplossingen.'

Heeft u als waterschapsbestuurder vaak contact met ZLTO?

'Ja, iedere week, vooral met de portefeuillehouder water Adrie Bossers, met medewerkers van het kantoor in Den Bosch en met de portefeuillehouders water van de ZLTO-afdelingen.
'Die portefeuillehouders van de afdelingen zijn voor mij de ogen en oren in het veld. Hier in Helenaveen ken ik de situatie goed. Maar hoe verder het van mijn woonplaats vandaan is, hoe minder goed ik bekend ben met de situatie.'

Het waterschap heeft toch ook zelf medewerkers in het veld?

'Dat klopt, die hebben verstand van water, maar ze kennen steeds minder de finesses van het telen van gewassen. Niet alle boeren zijn hetzelfde. Bijvoorbeeld een zachtfruitteler en een melkveehouder zijn compleet verschillend. Dat specialisme missen onze mensen. Ik ben zelf goed in zachtfruit, maar ik heb geen verstand van koeien en grasland.'

Hoe beoordeelt u de rol van de boeren bij het tegengaan van droogte?

'Boeren tonen veel begrip en zijn meegaand. Bijvoorbeeld toen wij als waterschap Aa en Maas zeven jaar geleden zijn gestopt met een lager winterpeil, omdat het risico van hoogwater in de winter klein is. Daardoor is het peil van het bodemwater nu 30 tot 50 centimeter hoger. We kregen geen enkele reactie van een boer die het stom vond.'

Hoe reageerden boeren wel op het hogere winterpeil?

'Afgelopen jaren hebben we gekeken hoe ver we hiermee kunnen gaan. Een hoger peil in februari is minder gevoelig dan in maart en april. We proberen het slootpeil nu zo lang mogelijk hoger te houden, eerst tot 1 april, nu blijft een aantal stuwen tot 15 april hoog staan.

'Ik ben bewust in het oog van de storm gaan staan. Ik heb tegen de medewerkers van het waterschap gezegd: 'Hier is mijn 06-nummer. Als er klachten komen van mensen, geef hun mijn nummer.' Minder dan twintig boeren hebben gebeld. Allemaal toonden ze veel begrip, boeren zijn meegaand.'

Was dat in het begin anders?

'Toen wij zeven jaar geleden met dit proces zijn gestart, was het: 'Het moet van het waterschap.' De laatste jaren zijn boeren er zelf veel meer mee bezig. Sterker: vanuit ZLTO krijgen we nu tips: 'Kijk daar eens naar, dan kun je nog meer vasthouden.' Dat is cruciaal. Dat probeer ik ook uit te lokken.'

Waar zijn slagen te maken?

'Dan denk ik bijvoorbeeld aan het sproeien van tuintjes alleen om gras groen te houden of aan de auto wassen op zaterdag. Is dat hoogwaardig watergebruik? Dat geldt ook voor de natuurorganisaties, als je ziet hoeveel naaldbomen er staan in de natuurlijke omgeving. Daarmee gaat veel meer water verloren dan bij loofhout. Ook de landbouw moet de hand in eigen boezem steken. Bijvoorbeeld met druppelirrigatie en peilgestuurde drainage zijn slagen te maken.'