Nestsucces en populatie weidevogels blijven dalen

Als alle nesten ten minste een jong zouden voorbrengen, dan zou het nestsucces 100 procent zijn. In de natuur gaat altijd een deel van de nesten verloren en ook een aanzienlijk deel van de uitgekomen kuikens sterft. Bij de onbeschermde nesten van boerenlandvogels op erven en in struwelen is het nestsucces al sinds 2000 stabiel op ongeveer 80 procent.

CBS en Sovon Vogelonderzoek Nederland hebben van twaalf soorten boerenlandvogels sinds 2000 het nestsucces bijgehouden. Het gaat om zes soorten van het open boerenland (grutto, kievit, scholekster, slobeend, tureluur en wulp) en zes soorten erf- en struweelvogels (boerenzwaluw, spotvogel, ringmus, spreeuw, steenuil en torenvalk). Het nestsucces van de open boerenlandvogels is uitsluitend te meten bij de tegen maaien, mesten en beweiden beschermde nesten. Over onbeschermde nesten is namelijk onvoldoende informatie beschikbaar.

Predatieverliezen

Als mogelijke oorzaak voor het dalende nestsucces noemen CBS en Sovon onder meer predatieverliezen. Het is bekend dat de predatie van boerenlandvogels is toegenomen de laatste jaren, met name in de provincies Groningen en Friesland. Eieren en kuikens worden opgegeten door andere dieren. Daarnaast spelen mogelijk ook verstoring, weersomstandigheden en, ondanks de gerichte nestbescherming, vertrapping door vee en werkzaamheden als mesten en maaien een rol. Bij erf- en struweelvogels spelen werkzaamheden op het land nauwelijks een rol en zijn eieren en kuikens ook minder snel slachtoffer van predatoren.

Mede als gevolg van het dalende nestsucces nemen de populaties van boerenlandvogels al enkele decennia af. De zes onderzochte vogelsoorten van het open boerenland laten vanaf 2000 gemiddeld een sterkere populatieafname zien dan de zes erf- en struweelvogels. Toch nemen de populaties van die vogels ook af. Volgens CBS en Sovon komt dat mogelijk door achteruitgang van de insectenbiodiversiteit. Jonge vogels zijn voor hun voeding vrijwel allemaal afhankelijk van insecten.

Geen ideale leefomgeving

Nestbescherming vindt plaats in een klein deel van het agrarisch gebied, voornamelijk in gebieden met agrarisch natuurbeheer (ANLb). 5 procent van het landbouwareaal valt hieronder. In 2019 werd 71,2 miljoen euro uitgegeven aan ANLb-vergoedingen voor beheerovereenkomsten op in totaal 84.417 hectare. Voor boerenlandvogels zijn maatregelen mogelijk via deze gelden als nestbescherming, uitgesteld maaien en het creëren van plasdrasvoorzieningen.

Kieviten

In beperkte mate vindt er ook nestbescherming plaats op reguliere agrarische gronden. De nesten van kieviten en scholeksters worden in het boerenland het meest beschermd met bijna 30 procent van de nesten. Voor de grutto en tureluur is dit respectievelijk 28 en 26 procent.