Zit je krap bij kas? Laat je koeien ouder worden

‘Een groot compliment aan melkveehouders’, begint dierenarts Bernd Hietberg van Het Drentse Hart in Beilen. ‘Ze spannen zich flink in om koeien langer te behouden. De mindset is echt veranderd.’ Boeren zijn, mede door de fosfaatwetgeving, extra zuinig op hun koeien. Logisch, vindt Hietberg, want het verhogen van de levensduur brengt geld op. Hij ziet dat veehouders preventiever werken en geduldiger zijn met zorgkoeien.

Voorheen hadden ze allang afscheid genomen van dieren die slecht drachtig werden of rondliepen met hardnekkige klauwproblemen. Die krijgen nu een extra kans. Koeien met tylomen of necrose aan het weefsel krijgen een chirurgische ingreep. ‘Voor nog geen 100 euro kan de koe weer pijnloos verder en haar bedrijfsstandaardkoe (BSK) stijgt gemiddeld drie punten.’

Lange adem

Hoe ver je doorgaat met een koe, is voor elke boer anders. De extra zorg die zo’n koe nodig heeft, kost vaak extra tijd. Veehouder Johan Mulder uit het Zuid-Hollandse Nieuwerbrug heeft een bijzonder lange adem. Hij heeft er geen moeite mee om koeien zeven keer te insemineren. ‘Ik heb er veel schik in als ze dan toch weer drachtig worden’, lacht hij. Koeien met een lactatiewaarde van 85-90 deren hem niet.

Maakt een koe een ‘flutlijst’, omdat ze een maand te vroeg afkalft, dan nog heeft hij haar lief. ‘We laten haar insemineren en ze mag gewoon weer een nieuwe lijst maken. Daar kan ik toch geen extra vaars voor opfokken? Dat kost me al snel 1.700 euro.’

Volgens Hietberg kun je met het langer aanhouden van koeien de kostprijs drukken. ‘Zit je krap bij kas, zorg dan dat je dieren ouder worden.’ Boeren die dit in de vingers hebben, zijn kordaat, werken preventief en verzaken niet. Ze grijpen meteen in als een koe plots kreupel loopt, de melkgift terugloopt of een dier minder vreet.

Komt het welzijn van koeien door ouderdom in de knel, bijvoorbeeld door een been- of rugprobleem, dan moet je echt afscheid nemen. Hietberg: ‘Het zou mooi zijn als euthanasie van een oude koe, die niet sterk genoeg is om op transport te gaan, in KoeData onderscheiden wordt van andere gestorven dieren. Nu is dat niet zo en dat demotiveert.’

Opsporen probleemkoeien

Bedrijfsbegeleiding helpt bij levensduurverhoging. Ook het opsporen van probleemkoeien rond het afkalven en het monitoren van jongvee dragen eraan bij. Verder ziet Hietberg een verdubbeling in het aantal vaccinaties tegen mastitis en groeit het aantal melkonderzoeken van nieuwe celgetalkoeien. ‘De kosten komen voor de baten. Al is investeren voor veel boeren nu wel lastig, de financiële ruimte is klein.’

Willem van Laarhoven, mede-eigenaar van adviesbureau Valacon uit het Brabantse Sint-Oedenrode, is gespecialiseerd in het verhogen van de levensduur van koeien. ‘Probeer te streven naar een afvoerleeftijd van zeven jaar, begin ermee en zorg dat het tussen je oren gaat zitten.’

Een oudere veestapel getuigt van vakbekwaamheid. Wie de levensduur met een jaar kan verhogen, verbetert het levenssaldo met 2.000 euro per koe, zegt Van Laarhoven. Het levenssaldo is het geld dat een koe opbrengt in haar leven. ‘Een vaars geeft 75 tot 80 procent van wat een volwassen koe produceert. De genetische vooruitgang die je met fokken kunt behalen, weegt daar niet tegenop.’

Uit onderzoeken blijkt dat koeien het meest productief zijn rond hun vijfde lactatie, ze zijn dan zo’n zeven jaar oud. De huidige koeien verlaten de boerderij gemiddeld echter al bij hun derde melklijst op vijf jaar en negen maanden, blijkt uit CRV-cijfers uit 2020. Zolang een koe nog een lactatie mee kan, is er puur economisch gezien geen reden om een koe af te voeren. Ze is zeker tot een leeftijd van acht tot negen jaar nog economisch rendabel.

De gouden regel

Bij het verhogen van de afvoerleeftijd hanteert Van Laarhoven de ‘gouden regel’: voer een gezonde koe niet af zolang je denkt dat ze nog een lactatie mee kan. Produceert de oude koe meer dan een nieuwe vaars, dan is er geen reden om haar weg te doen.

Vruchtbaarheid is een belangrijke afvoerreden. ‘Wordt een koe niet meer drachtig, laat haar dan helemaal uitlopen’, adviseert hij. ‘Ga wat flexibeler met de tussenkalftijd om. Persistentie is veel belangrijker dan pieken. Hoe hoger de piek, hoe kwetsbaarder de koe.’

Klauwproblemen zijn doorgaans niet de belangrijkste afvoerreden bij oude koeien. Dieren met slecht beenwerk halen volgens Van Laarhoven de vijf jaar meestal niet, ze selecteren zichzelf voortijdig uit. Hij hoort vaak dat boeren liever met oude koeien werken. Ze weten wat ze eraan hebben, dat moeten ze bij een nieuwe vaars nog maar zien. ‘Ik zou zeggen: pas de gouden regel toe. Het werkt echt.’