'Zonder CDA wordt formeren lastig'

D66 krijgt een forsere rol in de formatie. Ze groeien met vier zetels. De democraten eisen nu een progressiever beleid en lonken naar partijen buiten de huidige coalitie om.

Mark Rutte wil daarentegen na het debacle met PVV in zijn eerste kabinet, alleen nog regeren met solide politieke partners in of grenzend aan het politieke 'midden'. Hij wil vooral snel formeren. Er is immers veel werk aan de winkel. De corona-, stikstof- en klimaatcrisis blokkeren de economie.

Cruciaal is de rol van CDA in de nieuwe formatie, zeker voor de land- en tuinbouw. Het was immers vooral deze partij die tegenwicht gaf in de huidige coalitie aan de vergaande groene hervormingsdrift van de democraten.

Dat maakt het forse zetelverlies van de van oudsher boergezinde partij wrang. Want stel dat CDA niet wil meeregeren vanwege het te forse verlies, dan wordt de formatie een stuk lastiger en langdurig. En de toekomst van de boer en tuinder beslist niet zekerder. De boergezinde stemmers hebben een risico genomen door die zetels weg te halen bij de potentiële boerenregeringspartij.

Zonder CDA zal formeren over de flanken wel moeten, maar niet meevallen. En dan doemt het onwenselijke scenario op dat de formatie eindeloos gaat duren, net als vier jaar geleden. Ook daar zijn boeren en tuinders niet mee geholpen. De vergunningverlening moet zo snel mogelijk fatsoenlijk worden geborgd en op gang komen, net als de oplossing voor het gebrek aan verdienvermogen en de onhoudbare druk op grond.

Want welk kabinet er ook uiteindelijk gaat komen, uitvoeringskracht is wat nu vooral nodig is. Visies en plannen zijn er inmiddels wel genoeg.