Impact van hittestress op koeien nu nog zichtbaar

'Klauwbekappers kunnen het werk nauwelijks aan', zegt dierenarts Frank Oort van Diergeneeskundig Centrum de Nieuwe Hanze in Kampen. 'Ze zijn ontzettend druk met blokjes plakken. En ook wij zien meer tussenklauwontsteking en zoolproblemen.'

Door de hitte van deze zomer lagen koeien minder en bleven ze langer staan. Dat geeft meer druk op de klauwen. 'We komen er steeds meer achter dat hittestress veel impact heeft en dat de nasleep lang voortduurt', aldus Oort.

Uiergezondheid krijgt dreun

Ook de uiergezondheid krijgt bij hittestress een dreun te verduren. Het celgetal stijgt en Oort zag, zeker tijdens en vlak na warme perioden, vaker hevige uierontstekingen. 'Bij E. coli of Klebsiella leidde het zelfs een aantal keer tot sterfte.' En op veel bedrijven schiet de melkgift onderuit. Dat begint dikwijls met dalende gehalten. 'De bedrijfsstandaardkoe kan zomaar 4 tot 5 punten dalen', stelt de veearts.

Ook Oorts collega's van Dierenkliniek Wolvega zagen het in de herfst dagelijks op melkveebedrijven: de naweeën van de hete zomer. Tijdens een warme periode liggen koeien minder en daalt de voeropname. 'Logisch, want wij hebben dan ook geen zin in een bord stamppot', zegt dierenarts Gijs Hofstraat.

Slechtere eicelkwaliteit

De lagere voeropname verhoogt de kans op een negatieve energiebalans met slepende melkziekte tot gevolg. Ook zorgt het voor een slechtere eicelkwaliteit en dus een mindere vruchtbaarheid.

'Er ontstaan meer cystes in de eierstokken. We zagen het in de zomer, maar zien het nu nog steeds. Het zijn eitjes die niet gesprongen zijn. We behandelden beduidend meer koeien met cysten', vertelt Hofstraat. Dit viel hem tijdens de vorige twee warme zomers ook op.

Ook Jonne Twerda, dierenarts en Agrifirm-projectmanager, weet dat de hitte grote sporen kan nalaten op de vruchtbaarheid. 'De laatste jaren zien we een duidelijker effect. Op elf tot twaalf maanden na een warme periode worden er meer tweelingen geboren. Dit kan na een periode van hittestress optreden en leiden tot een verstoorde eicelkwaliteit.'

'Je ziet ze pompen'

Volgens Oort kunnen koeien al vanaf 18 graden hittestress ervaren. 'Zeker als de luchtvochtigheid ook hoog is.' Hofstraat spreekt over een temperatuur van 25 graden. 'Mensen vinden dat lekker warm, maar voor koeien is het niet prettig. De voeropname daalt met 10 procent. Laat staan hoe ze zich voelen bij 35 graden! Ze kunnen hun hitte niet kwijt, de tong hangt uit de bek en je ziet ze pompen.'

Zoals gezegd nemen klauwproblemen toe, vooral als de penswerking niet optimaal is. Daardoor wordt minder biotine aangemaakt. Dit zorgt ervoor dat de hoornkwaliteit daalt en de klauwen zachter worden en gevoeliger voor wittelijndefect en zoolzweer.

Ook voor droge koeien zijn hoge temperaturen funest. Door de lagere voeropname krijgen ze minder eiwit en energie binnen. Ze starten na het afkalven minder goed op en krijgen vaak transitieproblemen, zoals slepende melkziekte of een lebmaagdraaiing. Het monitoren van de drogestofopname bij droge koeien is in de zomer van uiterst belang.

Minder vitale kalveren

Hofstraat heeft ook de indruk dat de kalveren van deze koeien minder vitaal zijn en slechter opstarten. 'Kalveren lijken minder fit, zijn meer vatbaar voor diarree en groeien slechter.' Twerda herkent dit beeld. 'Uit recent internationaal onderzoek blijkt dat dochters en zelfs kleindochters van koeien die in een periode van hittestress afkalfden minder melk geven. Ook worden ze eerder afgevoerd. Ze hebben in hun leven driehonderd productieve dagen minder.'

Met de juiste maatregelen kan hittestress zoveel mogelijk worden beperkt. Oort: 'Er zijn boeren die er al vroegtijdig op inspelen en de melkgift op peil weten te houden.'

Oort raadt aan om de winter te gebruiken om samen met een adviseur of dierenarts een hitteplan te maken. 'Het is jammer dat boeren momenteel weinig reserves in de knip hebben. Maar koelsystemen betalen zich snel uit. Stel zo'n aanpak niet te lang uit, want in mei en juni begint de warmte alweer.'