Onteigening: melkveehouderij wordt natuurgebied

Familie Geboers kwam een jaar of tien geleden voor het eerst in aanraking met de plannen van de provincie. Hun melkveebedrijf met twee locaties en 130 koeien lag tussen de Deurnsche Peel en Mariapeel. Op de ene locatie woonde het gezin van Astrid en Dirk Geboers, op de andere zwager Frans met zijn moeder. 'We hebben jaren geprobeerd om de natuurbestemming aan te vechten, op alle niveaus, maar dat is niet gelukt' zegt Astrid Geboers. 'Het woord 'opkopen' viel, vervolgens hoorden we een tijd niks en zijn de eerste onderhandelingen stopgezet.'

De familie nam Adriaan van den Heuvel Makelaars en Adviseurs in de arm voor die eerste gesprekken met de provincie. NVM Agrarisch & Landelijk-makelaars Justin van der Heijden en Jeroen Adams zetten die gesprekken in 2013 voort. 'In 2015 hebben we een akkoord bereikt', zegt Adams. 'In minnelijke onderhandeling, zoals dat heet, dus voordat het tot een juridische onteigening bij de rechter komt. Zulke trajecten duren vaak lang, al probeert de overheid de termijnen nu te verkorten.'

De lange tijdspanne van dit traject werkte remmend op de bedrijfsontwikkelingen. Uitbreiding was niet meer mogelijk en een stalverbouwing was niet rendabel te maken. Geboers: 'We kregen te maken met zaken waarmee we nooit eerder te maken hadden. Je moet je tegen wil en dank daarvoor openstellen.'

Binnen het onteigeningsrecht kun je op twee manieren onderhandelen: op basis van reconstructie of op basis van liquidatie. Simpel gezegd is het verschil dat bij liquidatie de schade wordt berekend met als uitgangspunt dat het bedrijf niet wordt voortgezet. Bij schadeberekening op basis van reconstructie is het uitgangspunt dat elders wordt hervestigd.

In eerste instantie was dat laatste het geval voor Geboers. Naast de schadetaxaties werden ook andere voorwaarden besproken. 'Bijvoorbeeld dat de provincie haar best zou doen bij vergunningen op de nieuwe locatie', zegt Adams. 'Een uitkoop binnen het onteigeningsrecht vindt altijd plaats op basis van volledige schadeloosstelling. In de praktijk is het echter niet makkelijk om een ander, vergelijkbaar bedrijf te vinden.'

Geboers: 'Niet in de buurt althans en je gaat op je 55ste niet meer verhuizen naar Groningen. We hebben hier onze familie en de kinderen hun sociale levens. De boerderij die wij zochten, was op acceptabele afstand helaas niet te koop.'

Volgens de overeenkomst mocht er na de verkoop nog vijf jaar doorgewerkt worden op het melkveebedrijf. Daarna werd een bedrijfslocatie in Liessel gevonden, waar een nieuwe loods komt voor landbouwmachines.

Emotionele rompslomp

'We gaan verder als akkerbouwer en kunnen op driehonderd meter van dat bedrijf wonen', zegt Geboers. 'We hebben een mooi huis gebouwd, maar dat maakt de emotionele rompslomp niet goed. We zijn kwijtgeraakt waar generaties lang aan gewerkt is. Wel zijn we goed geholpen door Jeroen en Justin. Op persoonlijk niveau in het onderkennen van de onvermijdelijkheid van deze situatie. En zakelijk, omdat zij als buitenstaander naar alle financiële consequenties konden kijken en veel beter in staat waren te onderhandelen.'

Het onderhandelingstraject begint met het uitvoeren van een taxatie. De begeleiding duurt tot en met de afwikkeling bij de notaris. Ook hielp Adams bij de oplevering en samen met een accountant met de fiscale consequenties. Adams: 'Niet alles is met geld te compenseren, al kan een overheid niet meer doen dan volledige schadeloosstelling bieden. De familie zal nooit een blij gevoel aan deze situatie overhouden. Het is onze taak begrip te hebben voor de emoties, maar er niet in mee te gaan. Wij moeten het reële plaatje voorhouden en waarschuwen voor onmogelijke dingen. We hebben geprobeerd er het maximale uit te halen.'