Struikroos weer populair dankzij droogte

Achtergrond Bloementeelt Hanneke de Jonge 02 dec 2020 om 06:30uur

Rosaco, coöperatie van rozenonderstammenkwekers, ziet na een aantal magere jaren de markt weer aantrekken. De roos is beter bestand tegen de droogte van de afgelopen jaren dan andere planten. Punt van zorg is de schaarste aan gewasbeschermingsmiddelen.

Struikroos+weer+populair+dankzij+droogte

Coöperatieve rozenzaailingverkoopvereniging Rosaco in het Groningse Noordbroek telt zeven leden die rozenonderstammen kweken in Oost-Groningen, Noord-Brabant en Limburg. Met een marktaandeel van zo'n 25 procent is zij marktleider in Europa. De coöperatie komt voort uit de tijd dat in Nederlandse tuinen een gazon met een bed rozen gebruikelijk was en er in en rond de veenkoloniën in Oost-Groningen honderden kwekers van rozenonderstammen waren.

Deze kwekers werkten al in 1930 samen bij de afzet en dat leidde in 1970 tot de oprichting van Rosaco, die ook het bewaren en verpakken voor haar rekening nam. Het aantal kwekers was toen al teruggelopen tot enkele tientallen, door de verminderde populariteit van rozen en kleinere tuinen.

Steeds minder leden

De coöperatie begon met vijftig leden, maar het aantal daalde. Onder andere door de verplaatsing van de productie van onderstammen voor de snijrozenteelt naar landen als Kenia en Ethiopië. Door schaalvergroting wilden een paar grotere leden zelf de handel regelen. Deze namen rond de eeuwwisseling afscheid van de coöperatie.

Ons ontbreken de middelen voor kringlooplandbouw

Rob Bogaards, directeur van Rosaco

Verder zorgde het arbeidsintensieve sorteerproces ervoor dat de Groningse bedrijven niet meer de kwaliteit konden leveren die de Limburgse rozenkwekers – waaraan Rosaco altijd onderstammen had geleverd – wensten. En handelsbedrijven hadden een grote vinger in de pap, waardoor de marges voor de kwekers minimaal waren.

Grip op de markt

De coöperatie stond er dus niet zo best voor toen Rob Bogaards in 2000 als directeur aantrad. Met nieuwe leden uit Noord-Brabant en Limburg, die zich in 2007 aansloten, lukte het om meer grip op de markt te krijgen.

Ook veranderde Rosaco tien jaar geleden de coöperatiestructuur om slagvaardiger te kunnen handelen. De leden vergaderen twee keer per jaar om het beleid te bepalen en vanuit hun midden twee leden voor de raad van commissarissen (RvC) te kiezen. Het derde RvC-lid komt niet uit de eigen gelederen. De RvC heeft daarnaast directeur Bogaards tot bestuurder benoemd.

Ook nam Rosaco het sorteren over van de kwekers. Bogaards: 'Wij zijn als het ware de garnalenvissers achternagereden. Die gingen naar Marokko. Wij zijn in Polen, Hongarije en Bulgarije terechtgekomen.'

Sorteren in Oost-Europa

95 procent van het sorteren op dikte, grootte en rechtheid van de wortelhals vindt nu in Oost-Europa plaats. De stammen komen daarna terecht bij struikrozenkwekers door heel Europa, die deze in de zomer oculeren. De Brabantse en Limburgse leden van Rosaco kweken ook struikrozen en oculeren zelf.

Een van hen is Frans Deckers van Boom- en Rozenkwekerij Deckers in Melderslo. Hij teelt al dertig jaar rozenonderstammen, naast struikrozen en rododendrons. 'Het voordeel van de samenwerking binnen Rosaco is niet alleen de prijsvorming, maar ook de garantie die afnemers hebben dat hun bestelde onderstammen worden geleverd.'

Om dat voor elkaar te krijgen, loopt de hele verkoop via de coöperatie. Daarbij kunnen klanten de kweker kiezen van wie ze de planten willen hebben.

Prijs rozen trekt aan

Na een aantal magere jaren trekt de prijs weer aan. 'De droge zomers van de afgelopen jaren hebben ons veel inspanning gekost. Maar de roos staat weer meer in de belangstelling, omdat die beter dan andere planten bestand is tegen de droogte in particuliere tuinen en openbaar groen', zegt Bogaards.

Joost Tuenter uit Winschoten combineert sinds tien jaar akkerbouw met de teelt van rozenonderstammen. 'Voor mij als kweker komt kwaliteit op de eerste plaats. Daarom ben ik blij dat Rosaco ons helpt bij de afzet, zodat we zelf geen verkoopapparaat nodig hebben.'

Golfbeweging in marktvraag

Over de toekomst maakt de kweker zich niet zoveel zorgen, omdat in de marktvraag altijd een golfbeweging zit en de prijzen daarin meebewegen. Wat Tuenter betreft houdt Rosaco de huidige koers vast die erop is gericht kwaliteitsproducten op de markt te brengen.

De beperkte beschikbaarheid van gewasbeschermingsmiddelen is daarbij een bron van zorg. 'Als kleine teelt zitten we in een spagaat', zegt Bogaards. 'We willen wel aan kringlooplandbouw doen, maar hebben daarvoor niet de middelen.'

Onderzoek naar alternatieve gewasbeschermingsmiddelen vindt nauwelijks plaats, net als de ontwikkeling van resistente gewassen, stelt Bogaards. 'Beide kosten miljoenen. Dat kunnen wij niet betalen.'

Productie van 15 tot 17 miljoen rozenonderstammen

Rosaco produceert jaarlijks 15 tot 17 miljoen rozenonderstammen op een totaal teeltoppervlak van ruim 20 hectare. De jaarlijkse omzet van de coöperatie ligt boven de 1 miljoen euro. Het kweken begint met het malen en uitzeven van rozenbottels en het drogen van het zaad. Van vroeg in het voorjaar tot aan het einde van het jaar volgt het doorbreken van de kiemrust of het stratificeren. Vervolgens vindt het meten van de kiemkracht plaats. Die is bepalend voor de uitzaaihoeveelheid. Daarna gaat het zaad in de koeling om het een jaar later in het voorjaar in de vollegrond in rillen uit te zaaien. In Groningen gebeurt dit meestal in april, in Brabant en Limburg in mei. In het najaar rooien de kwekers het plantgoed. Ondanks gemechaniseerd zaaien, oogsten en schoffelen is het kweken van rozenonderstammen arbeidsintensief werk. Risico's zijn het verstuiven van het zaad in een droog voorjaar en overwoekering door onkruid.