Historisch slecht jaar voor weidevogels in Friesland

De grutto, waarvan een groot deel van de populatie broedt in Friesland, deed het slecht. Oorzaak hiervan is vooral een combinatie van de droogte en een piek aan predatoren vanwege de muizenplaag vorig jaar. Zeer weinig kuikens werden groot, stelt Inge van der Zee van de Bond Friese VogelWachten.

Om het broedsucces van de grutto te kunnen meten worden er drie alarmtelrondes gehouden. Het relatieve broedsucces, het bruto territoriaal succes (BTS), was kleiner dan 40 procent. Het is voor het eerst sinds het begin van de alarmtellingen in 2013 dat de vogel zo slecht scoort. Om een populatie in stand te houden moet het BTS groter dan 65 procent zijn.

'De natte februarimaand was een heel hoopvol begin, maar in maart, april en mei werd het te droog. De grutto en de tureleluur stelden het broeden uit. Het was een onrustig seizoen met veel herleg en verhuizingen van weidevogels. Een deel van de grutto's ging pas in mei aan de leg of helemaal niet aan de leg', verklaart Van der Zee. Veel boeren legden plasdras aan en verhoogden de slootpeilen om de vogels te helpen. Dat heeft hier en daar nog tot succes geleid, meldt het jaarbericht 2020.

Het aantal getelde nesten en broedparen van de kievit was met 17.749 het hoogst. Daarna volgt de scholekster met 9.934, de grutto met 7. 622 en de tureluur met 5.499.

Daadkrachtige maatregelen

De Bond Friese VogelWachten, Sovon Vogelonderzoek Nederland, Kollektivenberied Fryslan, It Fryske Gea, Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten roepen op tot daadkrachtige maatregelen om weidevogels te behouden. Zij pleiten voor een afwisselend en robuust weidelandschap, met voldoende openheid, hogere waterpeilen en rust. Ondertussen zijn op korte termijn maatregelen nodig om de huidige populaties in stand te kunnen houden, met name op het gebied van droogtebestrijding en predatiebeheer.

Voorzitter van de Friese collectieven Albert van der Ploeg ziet mogelijkheden voor meer flexibiliteit in de aanpak van predatoren. Als er goed wordt gemonitord, gemeld en geregistreerd liggen er volgens hem kansen om in een grote groep roofvogels in te grijpen. Dat is naast droogtebestrijding en het maken van een geschikt biotooop voor weidevogels nodig. 'Anders zijn we de weidevogels straks kwijt.'

Weidevogelbeheer is een harde strijd, erkent gedeputeerde Douwe Hoogland (PvdA). 'Het evenwicht is zoek. Als je 's morgens in het land allemaal lawaai hoort, en je hoort dat later op de dag niet meer. Dan doet dat zeer. Dan heb je een slechte dag', zegt de oud-melkveehouder. 'Maar we moeten vooruit. Een boer moet nooit opgeven. We moeten ons niet onderdompelen in chagrijn. Maar positief blijven.'

Predatiebeheernota in november

In november komt de provincie met een predatiebeheernota. De provincie wil onder andere kattenbezitters meer waarschuwen hun kat binnen te houden, geeft Hoogland aan. Over verdere zaken, zoals mogelijk afschot van roofvogels, daar wil de gedeputeerde nog niet op vooruitlopen. 'Dat is een gevoelige onderwerp.'

De provincie is bovendien met andere weidevogelprovincies, Albert Heijn, Rabobank, Arla, FrieslandCampina, Pieter Winsemius, in overleg over een verdienmodel voor weidevogelbeheer door de consument meer te laten betalen voor zuivel. 'Het is nog niet klaar, maar de eerste intenties zijn heel positief.'

Positief nieuws over vogels was er ook te melden. Daar waar de populaties van de vier hoofdsoorten gestaag kleiner worden, zit de veldleeuwerik in de lift. Samen met de scholekster en de grutto was het de soort die het snelt daalde in Friesland. De toename is voornamelijk merkbaar in natuurgebieden en het noordelijk deel van Friesland. Op boerenland met weidevogel- of akerrvogelbeheer is de trend na vele jaren afname ook weer stabiel, stellen de partijen.