Boeren Nieuwkoopse Plassen willen stikstofruimte verleasen

De agrarische ondernemers presenteren de Nieuwkoopse pilot 'We innoveren, reduceren en verleasen ons de stikstofcrisis uit!' donderdagmiddag aan het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit in Noorden, midden in de Nieuwkoopse Plassen.

Zestig melkveehouders in een straal van 1 kilometer rond het stikstofgevoelige Natura 2000-gebied hebben zich achter het plan van de initiatiefnemers geschaard. De initiatiefnemers richten de coöperatie Boeren met perspectief op om hun initiatief kracht bij te zetten. Meedoen geschiedt op vrijwillige basis.

Toekomst onzeker

Melkveehouders in het Randstedelijke gebied staan voor grote opgaven de komende jaren, zoals het tegengaan van de bodemdaling door veenoxidatie, het beperken van CO2-uitstoot en het verminderen van de stikstofuitstoot. Dit maakt de toekomst voor boeren in het gebied onzeker.

Voor het stikstofprobleem verwachten de agrarische ondernemers nu een oplossing in handen te hebben. In november lieten ze tijdens een lunch met landbouwminister Carola Schouten en premier Mark Rutte in het Catshuis in Den Haag al weten dat een verdienmodel volgens hen de beste manier is om de stikstofuitstoot snel te reduceren.

Bouw van huizen en fabrieken

De ondernemers hebben over hun plan gesprekken gevoerd met onder andere vertegenwoordigers van de Haven van Rotterdam, Bouwend Nederland en natuurorganisaties. Bedrijven in West-Nederland hebben tijdelijk stikstofruimte nodig om de bouw van bijvoorbeeld huizen en fabrieken te realiseren, blijkt uit deze overleggen.

Met de inkomsten die de ondernemers genereren door de stikstofruimte aan deze partijen te verhuren, willen zij hun oude stallen verduurzamen en stallen vernieuwen, zodat ze de stikstofuitstoot in het gebied kunnen verminderen.

'We kunnen in dit gebied nog veel stikstof reduceren. Dat hebben we met de Proeftuin Veenweiden ook bewezen. Daar hadden we een gemiddelde afname van stikstofuitstoot van 22 procent met managementmaatregelen alleen, oplopend tot 60 procent in combinatie met emissiearme stallen. We denken dat een reductie van 65 tot 70 procent binnen bereik is door bijvoorbeeld ook mest en urine in de stal te scheiden', zeggen melkveehouders Harrold Liebeton uit Noorden en Bert Jan-Verboom uit Zegveld namens de tien initiatiefnemende boeren.

Verdienmodel

Deze aanpassingen kunnen alleen worden bekostigd als er een goed verdienmodel tegenover staat, benadrukken de boeren. 'Het rijk heeft middelen beschikbaar gesteld om te verduurzamen, maar dat is bij lange na niet voldoende. De financiële rek is er bij ons uit. De melkprijs wordt vooralsnog niet hoger. Als wij een lening aanvragen voor investeringen, willen banken dat er een verdienmodel achter zit. Anders kunnen wij die investering niet doen, simpel zat.'

De melkveehouders willen maximaal 50 procent van de stikstofruimte verleasen. Om de eerste nood op te vangen, vinden ze dat het mogelijk moet worden om voor maximaal twee à drie jaar de helft van de bestaande emissieruimte buiten gebruik te stellen en te verleasen.

Tijd en financiële lucht

'Dit geeft de tijd en wat financiële lucht om een plan te maken om de stal te verduurzamen', zegt adviseur Paul Rijken van LTO Noord die de boeren begeleidt. 'Op basis van dit plan sluit de boer een contract met een stikstofvrager om een nieuwe stal te realiseren en een deel van de stikstofruimte die hierbij beschikbaar komt – na de wettelijke afroming voor natuur – te verleasen. Deze win-win-winconstructie is nu nog niet mogelijk. Ook het houden van minder koeien staat voor de ondernemers open.'

De boeren zien niets in de verkoop van stikstofrechten aan bedrijven in de Randstad, het extern salderen. 'De stikstofruimte moet niet volledig uit de landbouw kunnen verdwijnen. Als dat gebeurt, dan komen de stallen leeg te staan en verdwijnt de vitaliteit van de landbouw en de leefbaarheid in het gebied. Dat willen we voorkomen.'

Voorbeeldberekening

Adviseurs rekenden uit hoeveel stikstofruimte de ondernemers kunnen verleasen. Het gaat om voorbeelden, stelt Rijken.

'Een bedrijf heeft een oude stal staan met honderd koeien en realiseert een nieuwe stal waar de boer mest en urine gaat scheiden. De melkveehouder reduceert daarmee 650 kilo stikstofuitstoot. Hij kan door intern salderen nu 250 koeien gaan melken, wat nu ook al mogelijk is. In plaats daarvan besluit hij honderd koeien te blijven melken en de vrijgespeelde stikstof te verleasen. Een deel van die vrijgespeelde stikstofruimte wordt gebruikt om depositie op natuur te verlagen. Onder de streep blijft nog 450 kilo over om te verleasen aan bijvoorbeeld de bouw of het Havenbedrijf. Na de verleaseperiode kan hij ervoor kiezen om meer koeien te gaan melken. Dat is zijn goed recht.'

Angst van overheid

In de gesprekken met de overheid merken de melkveehouders dat de overheid erg bang is dat het aantal dieren daarna gaat toenemen.

'Die angst is onterecht, omdat een boer daarvoor grond, dieren en fosfaatrechten van een buurman moet aankopen. Bovendien doen de boeren niets meer dan dat er met de huidige regels voor intern salderen mogelijk is', zegt de LTO Noord-adviseur.

Hoeveel stikstofruimte er daadwerkelijk vrij kan komen en hoeveel het de boeren financieel gaat opleveren, daar wordt nog verder aan gerekend.