Agrifoodsector kritisch op run zonneweides

Begin juli gaven voedingsmiddelenconcerns Avebe en Cosun een waarschuwing af aan de overheden in Groningen en Drenthe. In een brandbrief dringen de twee bedrijven, gesteund door LTO Noord, bij provincies en gemeenten aan op het strikter toepassen van de zonneladder.

Dit afwegingskader moet nadrukkelijk worden opgenomen in de provinciale verordeningen, regionale energiestrategieën en in gemeentelijk beleid, klinkt de oproep. 'Zolang dat niet is gebeurd, moet er een moratorium komen op de aanmelding van nieuwe zonneparken op landbouwgrond. Ook om banen, biodiversiteit en de voedselketen te beschermen.'

Friesland

Een brief van gelijke strekking hoeft in elk geval niet meer naar de Friese Staten gestuurd te worden. Zij besloten al tot een tijdelijk verbod. Noord-Brabant en Overijssel overwegen hetzelfde te doen.

Drenthe wil dat de provincie met de provinciale omgevingsvisie in de hand strenger gaat toezien op de vestiging van zonneweides. Ze vrezen anders vergaande aantasting van het landschap. 'Daken leveren energie, grond levert voedsel', moet volgens VVD-Statenlid Karin Zwaan-Alberts het uitgangspunt zijn.

Flexibel toepassen

Directeur Wijnand van Hooff van brancheorganisatie Holland Solar wil de angst graag dempen: 'Zonne-energie biedt enorm veel kansen en is flexibel toe te passen; van dak en industrieterrein tot onrendabele graskavel.'

Van Hooff en zijn 180 leden, variërend van tech-mkb tot energiereuzen als Eneco, Essent en Shell, nuanceren het belangrijkste pijnpunt: 'Uiteindelijk is slechts maximaal 0,7 procent van het huidige landbouwareaal nodig.'

20.000 voetbalvelden

'Op de keper beschouwd lijkt dit misschien verwaarloosbaar, maar dat is het niet', reageert portefeuillehouder Klimaat en Duurzame Energie Kees van Zelderen van LTO Nederland. 'De land- en tuinbouw heeft een kleine 2 miljoen hectare cultuurgrond in gebruik. 0,7 procent is 14.000 hectare. Dat zijn ruim 20.000 voetbalvelden.'

Bovendien is de druk op land nu al bovenmatig groot, duidt Van Zelderen: 'Claims komen vanuit de woningbouw, het bedrijfsleven en de industrie. Maar ook van binnenuit door herbestemming tot natuur en recreatie.' Sinds 2000 is het areaal cultuurgrond met gemiddeld 0,5 procent per jaar afgenomen.

LTO ziet dan ook het liefst dat de zonneladder wordt bewandeld. 'Die gaat uit van eerst de daken van schuren vol leggen, dan overhoekjes invullen en als dat niet genoeg is, pas locaties zoeken in het buitengebied.'

Onverstandig

Van Hooff vind dit een onverstandige aanpak. 'De rijksoverheid wil dat er regionale energiestrategieën tot stand komen. Om dan op voorhand als provincie of agrarische lobby al opties uit te sluiten, is niet slim en beperkend.'

De voorman van de zonnekoepel wijst op de duurzaamheidsdoelen die zowel de Nederlandse overheid als de EU – met de Green Deal – heeft geformuleerd richting 2030: 'Ten minste 35 terawattuur.'

Dat het Energieakkoord misschien te ambitieus is, wijst Van Hooff van de hand. 'Het is haalbaar, zeg ik. Maar daar hebben we alle opties voor nodig, dus wind en zon, zowel op daken als op land.'

Economische baten

De directeur van Holland Solar onderstreept de grote economische baten die deze omschakeling juist oplevert: 'Voor bedrijven, de omgeving én voor de agrarische grondeigenaar.'

Volgens Van Hooff delen veel individuele boeren de zorgen van hun branchevereniging en provincie niet. 'Zij kiezen voor zonneweides als oplossing voor minder rendabele gronden. Of als ze geen opvolging hebben. Voor hen is dit een duurzame manier om het bedrijf goed voort te zetten.'

Behoud van gronden

Van Zelderen begrijpt de afwegingen van individuele boeren ook. 'Maar als boerenkoepel kiezen we landelijk voor behoud van gronden.' Bovendien zijn sommige claims van de zonnelobby oneigenlijk, zegt hij.

Uitgangspunten bij elk project zijn een aantoonbare toename van de natuurwaarden, een goede landschappelijke inpassing, meerwaarde voor de omwonenden en tijdelijkheid van de activiteit, zonder schade aan de bodem.

Monocultuur

'Vooral dat eerste punt is wankel. Je kunt minder goede grond niet spontaan verbeteren door er panelen op te zetten. Het is een vorm van monocultuur, zoals we tegenwoordig ook bij gewassen ontmoedigen', zegt de LTO-bestuurder.

'Daarnaast zou ik liever zien dat er meer werk wordt gemaakt van energiebesparing. Dit aspect blijft vaak onderbelicht.'