Jan Buijs ziet kansen voor hangende cranberryteelt

Jan en Jantina Buijs runnen samen IslandBerry dat bestaat uit twee open velden en een overdekte opstelling bij Landgoed De Bonte Belevenis in Den Hoorn. Sinds drie jaar wonen ze permanent op Texel. Daarvoor pendelden ze wekelijks op en neer vanuit Monnickendam, waar ze een agrarisch adviesbureau runden. 'Dat doen we hier nog steeds, maar de cranberryteelt is onze gedeelde passie', zegt Jan Buijs.

Vanwege zijn ruime ervaring in de agrarische sector bekent Buijs de teelt eerst toch wat te hebben onderschat. 'Ik dacht: dat doe ik wel even. Maar dat viel tegen. Soms voelde het net of ik opnieuw moest leren lopen, maar met vallen en opstaan heb ik de plant steeds beter leren kennen. Dat was een kwestie van twee stappen vooruit en één of soms zelfs twee terug. Toch boeken we vooruitgang.'

Doorbraak

Voorzichtig durft de teler nu zelfs van een doorbraak te spreken. Sinds 2019 kweekt IslandBerry in stellages met bakken, waar planten langs weerszijden naar beneden hangen. 'Dat gaat verrassend goed. Bijkomend voordeel is de lage onkruiddruk. Gewoon in de grond raakt cranberry snel overwoekerd door grassen en onkruid.'

De eerste kennismaking met cranberry's had Buijs op Terschelling. Het Waddeneiland is voor Nederland nog steeds dé plek voor de bessen. 'De planten groeien daar vooral in het wild. In vochtige duinvalleien gedijen ze goed. Op de arme en zure gronden hebben grassen en onkruid namelijk minder kans. Van een commerciële teelt was toen amper sprake, terwijl het in Canada en Verenigde Staten een serieus gewas is. Dat heeft me toen getriggerd om eens te kijken wat er in Nederland mogelijk is.'

Midgetgolfterrein

Voor het eerste perceel dat de ondernemer op het landgoed aanplantte, had hij dan ook goede hoop. Het midgetgolfterrein was jaren niet voor agrarische doeleinden gebruikt en wordt alleen door een smalle weg van de duinen gescheiden. 'Op zich gaat het hier ook lukken, alleen duurt het langer. Elk jaar neemt de grasdruk verder af en wint de plant aan ruimte', wijst Buijs op de grond naar de heideachtige bodembegroeier, waar de eerste besjes aan hangen.

Diverse proeven met begrazing en maaien leverden te weinig resultaat op. 'De cranberry moet als het ware zelf zijn plek veroveren. Dat kost tijd, maar ik ben al 63 jaar en wil dus voortmaken. Ik ben verder gaan speuren. Wat als ik de planten nou eens op hoogte zet, zodat we het onkruid op voorhand kunnen uitschakelen? Een neef van me is aardbeienteler en teelt ook in bakken. Met hem heb ik het er ook eens over gehad. Gaandeweg hebben we zo vanaf 2018 dit systeem uitgedokterd.'

De stellingen staan op een ondergrond van schelpen en worden rondom beschermd door groen windbreekgaas. De verticale groeiwanden zitten aan weerszijden al vol met besjes. 'We gebruiken poreuze slangen voor druppelbevloeiing met regen- en duinwater, aangestuurd door een pomp op zonne-energie. Het snoeimateriaal stekken we en planten we op, voor particulieren en eventuele andere telers. Vanaf volgend jaar willen we graag ook ons eigen compost maken. Een bijenkast zorgt voor de natuurlijke bestuiving.'

Lokaal en duurzaam

Die circulaire aanpak past ook goed in de koers die Landgoed De Bonte Belevenis steeds meer vaart: lokaal en duurzaam. 'Behalve dat we hier de ruimte krijgen, zorgt die directe connectie voor een duidelijke meerwaarde', stelt Buijs. 'Van de opkweek tot de teelt en oogst, de verwerking en ook de verkoop. We hoeven bij wijze van spreken de openbare weg niet op. Zeker in het hoogseizoen trekt het landgoed veel bezoekers met interesse voor lokale producten. De cranberry lift daarop mee.'

De rondleidingen tussen de stellingen van IslandBerry zijn even uitgesteld vanwege de coronacrisis. 'Dit jaar ligt de focus op de oogst in september, waarbij we toch rekenen op een flinke bessenoogst, waarmee Joscha serieus aan de slag kan. De afgelopen jaren heeft hij al veel kunnen experimenteren. De mogelijkheden zijn legio. Behalve de frisse smaak bevatten de bessen ook veel gezonde stoffen.'

Expertise delen

Zelf hebben Jan en Jantina Buijs niet de drang om de teelt nog grootschaliger op te pakken. 'We gaan dit systeem verder verbeteren. Daarnaast willen we een kennispunt zijn om expertise te delen. De afgelopen jaren hebben we volop gepionierd. Dat heeft ons veel ervaringen opgeleverd. We willen potentiële telers graag met advies en en teeltbegeleiding ondersteunen. Deze verticale teelt kan bijvoorbeeld voor de stadslandbouw ook een mooie aanvulling zijn. Maar bovenal hopen we dat de teelt zich op Texel verder ontwikkelt.'