Aandacht chloorprofam mag niet verslappen

De aardappelsector is zwaar getroffen door de coronacrisis. Afgezien van een moeizame afzet sneeuwen ook andere onderwerpen onder. Een daarvan is die van het verbod op het kiemremmingsmiddel chloorprofam, beter bekend als Chloor IPC. Telers moeten op zoek naar alternatieven en hebben zich hier inmiddels op georiënteerd.

Daarnaast moeten bestaande bewaarplaatsen, waar het middel is toegepast, worden gereinigd. De huidige praktijk toont dat niet iedere teler staat te springen om aan de slag te gaan. Daarvoor worden verschillende redenen aangedragen.

De meningen aangaande reiniging lopen sterk uiteen. Dat leert een rondvraag in de sector. De een ziet dat telers volop bezig zijn, terwijl een ander opmerkt dat dit nauwelijks gebeurt. Over een aantal zaken zijn ze het eens. Ondanks dat de gezamenlijke Europese aardappelorganisaties een reinigingsprotocol hebben opgesteld, wordt in de praktijk om meer duidelijkheid gevraagd. Welke methode levert welk resultaat op? Een vraag die moeilijk te beantwoorden valt.

Voorafgaand aan het verbod (formeel op 8 oktober 2020) is in meerdere Europese landen getest. Het zou om zo'n tweehonderdvijftig bemonsterde schuren gaan, waar uiteindelijk het reinigingsprotocol uit voortkwam. De praktijk toont aan dat, na het verbod op chloorprofam, de detectienorm van 0,01 ppm (parts per million) op aardappelen snel overschreden wordt. Dit heeft te maken met de persistentie van het middel. Het instellen van een tijdelijke maximale residulimiet (t-mrl) is daarom broodnodig.

Ondergrondse reiniging

Het reinigingsprotocol zet vooral in op droge reiniging. De reden hiervoor is dat afvalwater moet worden opgevangen en afgevoerd. Voor kuubskisten of ventilatiekokers wordt reinigen met water wel eerder aangeraden. Reparatie van kanalen verwijdert een deel van het residu. Dat ziet ook Mathijs Oomen van het bedrijf Agroventilatie. 'Reinigen met koud water is in de praktijk niet afdoende. Daarom worden vervuilde kanalen nu vaak ingeruild.'

Oomen ziet dat veel telers in Noordwest-Europa nu pas starten met reinigen. Voor ondergrondse ventilatiekanalen zet Oomen een zogenoemde 'tunnelmol' in. 'Vaak moeten de kanalen toch gereinigd worden en kiezen telers ervoor dit dan maar nu te doen', legt hij uit. 'Vervuilde grond kan ook in een gereinigde bewaring voor residuoverschrijding zorgen.'

Het reinigen van hout, zoals keerwanden of houten ventilatiekanalen, is lastig. In enkele decennia heeft het hout zich volgezogen met CIPC en blijft het dit afgeven. Het reinigingsprotocol adviseert de schuur gedurende de zomermaanden continu te luchten. Vervangen van hout is de enige oplossing, adviseert ook bewaarspecialist Tolsma-Grisnich. 'Residu breekt af door UV en warmte. Het buiten uitstallen van kisten, kanalen en hout is een optie die wordt toegepast', weet Arjan van Hasselt van Tolsma-Grisnich. 'Daarom ook dat de kans op residu in een bewaring bij het verwarmen groter is.'

De drukkamer en ventilatoren hebben meestal de hoogste contaminatie. Zandstralen is een goedwerkende optie, maar ook hier blijft verontreinigd afval achter en is er kans op beschadiging van de installatie. Een alternatief is reinigen met foodgrade-droogijs. De kosten voor dit ijs bedragen ongeveer één euro per kilo, plus apparaathuur. De kosten worden bepaald door de te reinigen oppervlakte.

Krotech uit Vriezenveen richt zich hierop, maar laat weten dat het niet storm loopt. Toch denkt het bedrijf dat ook zachtere materialen, zoals muur- en dakisolatie, zonder beschadiging te reinigen zijn. Bij het huren van industriële borstelmachines of straalapparatuur wordt al snel genoemd dat telers aanhikken tegen de kosten.

Ventilatoren vervangen

'Bij oudere ventilatoren loont vervangen dan eerder', weet Van Hasselt. 'Zeker in combinatie met mechanische koeling, waarvoor ook steeds meer interesse is. Dat heeft weer te maken met de effectiviteit van nieuwe kiemremmingsmiddelen en verhoogde bewaarvergoedingen van verwerkers.'

Aardappelverwerkers eisen dat bewaarplaatsen afdoende zijn gereinigd. Op de website van Vavi (Vereniging voor de Aardappelverwerkende Industrie) staat een checklist om dit vast te leggen. Het protocol raadt aan foto's te maken en documenten te bewaren. Hoe verwerkers omgaan met residuoverschrijding moet de praktijk uitwijzen. Een partij kan worden geweigerd. Dat maakt reinigen absolute noodzaak. Hoe rigoureus je te werk wilt gaan, is aan de ondernemer.

Uitstel van het CIPC-verbod is wensdenken. Delphy ondervroeg telers naar hun wensen en gaf aan dat uitstel zeer wenselijk is. Voorzitter Jaap van Wenum van LTO Akkerbouw is hier helder over: 'Juridisch is dit onmogelijk. De stof is verboden, alle besluiten zijn genomen en gepubliceerd. We willen telers geen valse hoop geven en steken onze energie in een werkbare t-mrl. Tot het moment van invoering geldt de oude mrl van 10 ppm.'