Intelligenter uitstoot reduceren

Ammoniakuitstoot is moeilijk meetbaar, zelfs met gecertificeerde methodes. Meet je dan de concentratie ammoniak in de lucht of de werkelijke ontstane ammoniak in de put? Wie garandeert dat het niet aan de zijkant uit de stal komt, of door putventilatie binnen of juist buiten de stal omhoog komt? Het blijft nattevingerwerk.

Veel boeren zijn bezig op andere manieren ammoniak te binden in mest, zodat deze niet vervluchtigt: bacteriën of water toevoegen, kleimineralen, koolstof, stro, beluchten enzovoort. Het zijn allemaal niet-gecertificeerde systemen en methoden die in bepaalde mate werken. Grasland bemesten met deze behandelde mest geeft een hogere grasopbrengst. Daaruit kun je concluderen dat meer ammoniak in de mest moet zijn gebonden dan in onbehandelde mest.

Sterke verschillen in stikstofuitstoot

De uitstoot is al moeilijk te meten. Wat te denken van de stikstof (N)-opname uit de lucht door vlinderbloemige gewassen, zoals klaver, of een boom als de zwarte els? De netto N-uitstoot van een bedrijf kan daardoor flink verschillen.

Wij hebben in 1993 de eerste groenlabelstal van Nederland gebouwd, met hellende vloer, giergoot en mestschuif. In 2014 bouwden we eenzelfde stal die mest en urine scheidt, zoals D66-Kamerlid Tjeerd de Groot het graag ziet. Vaste mest wordt opgeslagen en uitgereden. Urine wordt apart opgeslagen en geïnjecteerd. Helaas wordt enkel de reductie in de stal erkend. Opslag buiten de stal en aanwending en opname van N van behandelde mest zijn niet in beeld. Wat is dit voor ammoniakbeleid?

Menselijke beperktheid

Vreemd is ook dat voor 2010 de Nederlandse koeien 9,5 kilo ammoniak uitscheidden. Inmiddels is dat 13,5 kilo, in België 11,5 kilo. Ligt dit aan de meetapparatuur, de methode, de koeien of het voer? Dit toont de menselijke beperktheid ten opzichte van de natuur.

In het kringlooptraject van voer naar melk, mest en urine, tot de opname van meststof door gewassen; er kan nog een hele slag geslagen worden om N-verliezen te beperken. Met sleepvoet of breedwerpig bemesten met behandelde mest is beter voor gewas en bodemleven. Stikstofprofessor Jan Willem Erisman schreef in zijn boek 'De Vliegende geest' al: 'De huidige mestwetgeving is gebaseerd op een illusie. Het emissiearm aanwenden van emissierijke mest resulteert in een erg zwakke N-benutting'.

Kringlooplandbouw

Intelligent ammoniak reduceren is de mestwetgeving met bijvoorbeeld 50 kilo N per hectare aanwending verlagen en verhogen met 5 kubieke meter hectare dierlijke mest (± 25 kilo N). Dat stimuleert mestbehandeling en geeft dezelfde of een hogere grasproductie. Minder mestafzet en kunstmestaankoop, betere ammoniakbinding. Oftewel: kringlooplandbouw!

Vakexperts zullen dit beamen, maar een kluwen juristen van LNV, WUR en RIVM is drukker met de borging, dan met de werking van nieuwe regels. En ze bedenken er nieuwe bij als oude niet werken.

Een andere oplossing zit in de relatie tussen ureum in melk en ammoniakproductie uit mest. Elke tank melk wordt gecontroleerd op ureum. Beloon daarom boeren die melk met een laag ureumgehalte produceren. Dit kost melkproductie. Maar door deze 'vrijgekomen stikstofrechten' te verkopen aan de bouw, kunnen we opbrengstderving compenseren. Dan kan het verplaatsen van boeren stoppen. Het nu voorgestelde beleid kost veel en geeft weinig natuurrendement.