PBL: 'Boer schadeloos stellen helpt Natuurnetwerk'

Dat meldt het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in het onderzoek Lerende evaluatie van het Natuurpact 2020 dat het met Wageningen UR heeft opgesteld. Provincies liggen nog niet op schema om het Natuurnetwerk op tijd af te ronden, omdat de laatste stukken moeilijk te realiseren zijn.

Maatregelen voor natuurherstel kunnen vaak pas worden genomen als alle grond beschikbaar is. Voor het oplossen van de stikstofcrisis is bovendien extra natuurherstel noodzakelijk. PBL vindt het effectief en efficiënt om natuurherstel samen met het stikstof-, klimaat-, landbouw- en woningbeleid aan te pakken.

Hiervoor is een gebiedsgerichte aanpak nodig, waarin overgangszones grenzend aan het Natuurnetwerk centraal staan. Dat vergt een gezamenlijke inspanning van het rijk en provincies.

Terugverdienen

Het blijkt lastig voor de provincies om in 2027 het Natuurnetwerk af te ronden, constateert PBL. De laatste stukken grond hiervoor zijn moeilijk te verkrijgen. Reguliere agrariërs willen hun gronden niet inzetten voor een combinatie van landbouw en natuur, omdat zij de extra investeringen hiervoor niet kunnen terugverdienen.

Hierdoor blijft volgens PBL de belangstelling voor vrijwillige realisatie van de natuur door reguliere agrarische bedrijven achter bij de verwachtingen. Met het afronden van het Natuurnetwerk wordt maximaal 65 procent van de Vogel en Habitat Richtlijn-doelen in 2027 gehaald, waardoor nog een forse opgave resteert.

Schadeloosstelling

Volgens PBL kunnen provincies de afgesproken uitbreiding van het Natuurnetwerk in 2027 mogelijk maken door agrarische grondeigenaren vaker volledige schadeloosstelling aan te bieden, met onteigening als laatste redmiddel. Provincies kunnen hiernaast op korte termijn (vijf tot tien jaar) de natuur in het Natuurnetwerk helpen herstellen door meer in te zetten op (tijdelijke) herstelmaatregelen.

Deze maatregelen zijn nodig. omdat PBL stelt dat de overbelasting met stikstof op deze gebieden nog groot is. Voor duurzaam natuurherstel moet de stikstofbelasting op termijn fors omlaag.

Gebiedsgerichte aanpak

Natuurherstel tegelijk aanpakken met andere opgaven, zoals klimaat, stikstof en landbouw, is effectief en efficiënt, zo concludeert PBL. Het rijk en de provincies kunnen grenzend aan het Natuurnetwerk een overgangszone creëren.

Daarin kunnen ze natuurmaatregelen combineren met andere maatregelen, zoals de omschakeling naar natuurinclusieve landbouw, klimaatbossen en zonneweides. Dat biedt kansen voor natuurherstel door afname van de milieudruk en vergroting van het areaal geschikt leefgebied.

Afspraken maken over integrale aanpak

Het helpt volgens de onderzoekers als rijk en provincies afspraken maken voor de integrale aanpak van deze verschillende opgaven. Provincies doen er goed aan in kaart te brengen welke gebieden met de opgaven voor stikstof en klimaat te maken krijgen. Op basis hiervan kunnen provincies beoordelen welke gebieden dit zijn en waar de nieuwe opgaven gevolgen hebben voor de huidige opgave voor het Natuurnetwerk.

Rijk en provincies kunnen de opgaven gezamenlijk oppakken door met gebiedspilots te starten. Ze kunnen de aanpak verder vormgeven op basis van de ervaringen die ze hiermee opdoen. Dat kan door leren een structurele plek te geven in de samenwerking.