Jaarrond biologische uien uit Flevoland

Het is juni en de vrachtauto's halen nog steeds ritselende uien bij VanAndelBio in Zeewolde. Bestemmingen liggen in Nederland en de buurlanden. Anders dan bij de gangbare uien betreft deze handel een kleiner deel van de wereld. Het past bij biologische producten om die vooral uit de regio te halen.

Jaarrond leveren was de uitdaging van Piet van Andel, zijn compagnon Joost Jonk en collega-telers Bas Groeneveld en Sjaak Twisk, die samenwerken op hun bedrijf in Dronten. Harrie Versluis van DLV Advies hielp hen de plannen te verwezenlijken. Het resultaat is dat de producten uit de uienfamilie jaarrond of maximaal op een paar weekjes na jaarrond te leveren zijn.

De formule die de partners in het project hanteren komt neer op het telen van de beste en gezondste uien, goed drogen en aansluitend heel goed bewaren. Hierbij is condensdrogen op het bedrijf van VanAndelBio de oplossing.

Tijdens het bewaren wordt de kwaliteit van de uien gevolgd bij alle aangesloten telers. De continue monitoring van de interne en externe kwaliteit van alle uien helpt bij het bepalen welke ui op welk moment naar welke afnemer moet. Zo rekken de samenwerkende partijen het seizoen van levering maximaal.

Toegevoegde waarde

Van Andel en Jonk zien de verwerking en verpakking van de uien op hun eigen bedrijf als een belangrijke toegevoegde waarde. Ze telen een breed assortiment van ui-achtigen. Van Andel somt op: 'Eerste- en tweedejaars plantuien, zaai- en plantsjalot, gele en rode ui en uitgangsmateriaal met moederlijnen voor biologisch zaaizaad.'

Het zelf verpakken groeide met de groei van de biologische markt mee. Van Andel vond het belangrijk en bij zijn biologische bedrijf passen om dit zelf te doen en zo direct contact met de afnemers te houden.

Volgens Jonk kwam de vraag direct van de supermarkt om de uien zo te leveren. 'En dat brengt ook weer anderen onze kant op', zegt Van Andel. 'Je moet goed gesteld staan om supermarkten te kunnen beleveren, met name laat in het seizoen.'

De supermarktinkopers beseffen dat de jaarrond beschikbaarheid van Nederlandse biologische uien niet vanzelfsprekend is. Als die er kwalitatief wel is, ontstaat extra motivatie om als afnemer in programma's mee te draaien, zegt Groeneveld.

Fysiologisch gevecht

Groeneveld zegt dat het volgen van de kwaliteit essentieel is. Het is voor de ui altijd een 'fysiologisch gevecht met het seizoen'. Door met veel leveranciers en eigen partijen uien te werken, valt er wat te kiezen per leverantie.

Jonk: 'De controle bij de afnemers is ook scherp. Het is onze verantwoordelijkheid de juiste uien te leveren volgens de gewenste specificaties. Op deze manier waarborg je de continuïteit.'

Met het ras Hylander hebben de telers een goede ui met meeldauwresistentie zodat de uitgangspositie in het volume betrouwbaar is. Voor de zaaiuien kiezen de samenwerkende telers voor 95 procent voor meeldauwresistente uien. Bij de plantuien is dit percentage veel lager. Er zijn nog weinig meeldauwresistente rassen in dit segment.

Het is bij de teelt van belang dat de uien op een natuurlijke wijze gaan strijken. Dat is de toegevoegde waarde van resistente rassen. Die kunnen doorgroeien tot dat natuurlijke moment en bewaren daarna beter.

Condensdroger

De condensdrooginstallatie maakt het mogelijk om bij de lage bewaartemperaturen toch nog te ontvochtigen. Bij een klein gebrekje zijn de uien toch langer droog te houden. Telers in Denemarken hadden hier al eerder ervaring mee opgedaan. In Scandinavië bestaat een grote voorkeur voor eigen regionaal product, net als in Duitsland. De techniek van condensdrogen was volgens Versluis al langer bekend.

Condensdrogen kost geld door de hoge investering en het hoge energieverbruik. VanAndelBio gebruikt maximaal eigen zonne-energie. Het bedrijf ging van het gas af en draait op groene energie.

Versluis: 'Bij zo'n forse investering wil je zeker zijn dat er voldoende toegevoegde waarde in zit, zodat het uit kan. De investering in condensdrogen is een extra zekerheid voor het bedrijfsmodel.'

Samenwerken aan modernisering en verduurzaming

Condensdrogen van uien vraagt om een forse investering en Van Andel en Twisk wilden daarom duurzame relaties aangaan met telers en afnemers. In december 2018 kwam ook een POP-3 subsidie beschikbaar. Hierbij wordt steun gegeven vanuit het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Harrie Versluis van DLV: 'Dit was een investering in modernisering en verduurzaming. De samenwerking tussen zo veel partijen was een extra reden voor de toekenning.' Bas Groeneveld zegt dat betrokkenheid en goede borging van belang zijn. Het wederzijds vertrouwen draagt bij aan een stabiele samenwerking. Volgens Piet van Andel zorgt Van Andel-Twisk voor de buffer en de regie van de afzet. Samen met de andere telers zetten ze de jaarrond levering van Nederlandse bio-uien rond. Er is op de groeiende markt plaats voor nieuwe telers.

De extra ruimte buiten de bewaarcellen is geschikt om uien onder dezelfde condities te verwerken als in de cel. Zo kan in een vochtig voorjaar de ongeremde biologische ui toch verwerkt worden. Kiemremmers gebruiken biologische telers niet. Vocht en warmte stimuleren de ui om tot interne groei over te gaan, dus is de geconditioneerde verwerkingsruimte erg nuttig.

Van Andel stelt dat het grotere doel is om de keten te sluiten met de afnemers. Het gaat dan niet altijd om de hoogste prijs, wel om een fatsoenlijke. De continuïteit, levering van grote en kleine partijen, stabiele kwaliteit en regionaal product zijn voor de partners belangrijk.

Volgens Jonk ligt in Scandinavische landen de tolerantie voor kleine gebreken net iets hoger dan in Nederland. 'Als de tolerantie in Nederland wat hoger is, kunnen wij met 100 procent zekerheid jaarrond leveren.'

Bekijk meer over:

• biologische uienteelt