Coronacrisis geeft teelt bruine bonen boost

Achtergrond Groenteteelt Haijo Dodde 17 jun 2020 om 12:05uur

De verwachting is dat het areaal bruine bonen in Nederland dit jaar met 20 tot 30 procent toeneemt. Volgens loonwerker Sjaak Boonman is dat onder meer een gevolg van de coronacrisis. 'De markt is behoorlijk leeggekocht en daardoor is er meer animo om areaal te contracteren', zegt hij.

Coronacrisis+geeft+teelt+bruine+bonen+boost

Door het droge weer en de matige bodemstructuur loopt de inzaai van bruine bonen langer door dan gepland. 'Meestal zaaien we vanaf half april tot eind mei. Maar vanwege de omstandigheden zijn op dit moment nog niet alle geplande percelen ingezaaid', zegt Sjaak Boonman, specialist bruine bonen bij loonbedrijf Kloosterman in Kapelle.

De teelt en verwerking van bruine bonen zijn geconcentreerd in Zeeland. Volgens CBS-cijfers was het areaal in 2019 1.410 hectare en daarvan staat 95 procent op Zeeuwse akkerbouwbedrijven. Boonman zegt dat in Zeeuws-Vlaanderen, op Walcheren en in de Zak van Zuid-Beveland de meeste bruine bonen worden geteeld. 'Maar dit jaar hebben we ook bonen gezaaid op Schouwen-Duiveland en Tholen.'

Areaal fluctueert

Het areaal bruine bonen fluctueert sterk, is de ervaring van Ton Wouda, commercieel manager akkerbouw bij veredelingsbedrijf Limagrain. Hij verwacht dit jaar een areaaluitbreiding van 20 tot 30 procent ten opzichte van 2019. Volgens hem heeft dat te maken met een leeg gekochte markt en de moeilijke zaaiomstandigheden voor veel akkerbouwgewassen.

Bruine bonen worden steeds vaker verwerkt in allerlei kant-en-klaarmaaltijden en aangeboden in moderne stazakken

Ton Wouda, commercieel manager akkerbouw bij Limagrain

De areaalcijfers van het CBS ondersteunen het beeld dat Wouda schetst. Vanaf het jaar 2000 varieerde de teeltoppervlakte van bruine bonen globaal tussen 1.000 en 2.000 hectare in Nederland.

Droge kluiten

'Voor akkerbouwers is het een voordeel dat ze bruine bonen nog laat in het voorjaar kunnen zaaien', zegt Wouda. 'Het biedt dit jaar een alternatief voor percelen die vanwege de structuur nauwelijks zaaiklaar zijn te maken. Overigens is laat zaaien geen garantie voor succes. Want ook bruine bonen hebben tussen de droge kluiten voldoende vocht nodig om te kiemen.'

De late inzaai heeft ook gevolgen voor het afrijpen van de bruine bonen en dus het oogsttijdstip. Boonman maakt zich daarover wel wat zorgen en wijst op het risico van een late oogst. 'Het liefst dorsen wij voor oktober. Dan is de kans op mooi drogend groter en dat is belangrijk voor de kwaliteit.'

Extra bonendorser

De oogstomstandigheden van afgelopen seizoen liggen nog vers in het geheugen. 'Toen hebben we de laatste bonen net op het nippertje kunnen binnenhalen, voordat het echt nat werd.' Om voor komend oogstseizoen voldoende oogstcapaciteit te hebben, investeerde loonbedrijf Kloosterman in een extra bonendorser. Dat is geen overbodige luxe gezien de uitbreiding van de teelt in Zeeland, stelt Boonman.

Groothandel Termont & Thomaes in Biervliet is gespecialiseerd in de inkoop, verkoop en verwerking van granen, zaden en peulvruchten. Het bedrijf droogt, schoont en bewaart onder meer bruine bonen en kapucijners die in het zuidwesten van het land veelal op contract worden geteeld.

Laatste inzaai rond 15 juni

Adviseur Heidi Vercraeye bevestigt het beeld van een groter areaal bruine bonen in 2020. 'Wij contracteren dit jaar zo'n 1.100 hectare bruine bonen en dat is zeker een uitbreiding. Overigens zijn ook bij ons nog niet alle gecontracteerde percelen ingezaaid. De laatste inzaai verwachten we rond 15 juni.'

Het grotere areaal is volgens Vercraeye onder meer een gevolg van het hamstergedrag dat ontstond na de lockdown in verband met de coronacrisis. Naast toiletpapier was er in supermarkten toen ineens veel vraag naar conservenproducten. Ook de bruine bonen hebben daarvan meegeprofiteerd.

Nieuwe telers

De grotere vraag naar bruine bonen en de kleine oogst van 2019 resulteerden dit afzetseizoen in een markt die al vroeg was leeggekocht. Vercraeye zegt dat er zowel bij bestaande contracttelers als nieuwe telers belangstelling is om uit te breiden of te beginnen met de teelt.

Over het perspectief voor de teelt van bruine bonen zijn Vercraeye en Wouda positief. Vercraeye wijst erop dat het gewas mooi meelift op de toenemende belangstelling voor peulvruchten. Wouda ziet dat grote aanbieders van bruine bonen, zoals Hak en Coroos, er alles aan doen om jonge consumenten te bereiken. 'Bruine bonen worden steeds vaker verwerkt in allerlei kant-en-klaarmaaltijden en aangeboden in moderne stazakken.'

Nederlands winkelschap

Veel bruine bonen die in Nederland worden geteeld, komen uiteindelijk ook terecht in het Nederlands winkelschap, stelt Vercraeye. 'Ongeveer 20 procent is export. Vanuit het buitenland zien we vooral groeiende vraag naar bruine bonen vanuit Italië, Ierland en een aantal Scandinavische landen.'

Voldoende wensen voor verbetering rassen in veredeling

'Wij houden ons wel bezig met de veredeling van bruine bonen, maar het is voor ons een relatief kleine markt', erkent Ton Wouda van veredelingsbedrijf Limagrain. 'Voor de peulvruchten hebben we één gespecialiseerde veredelaar en die kijkt ook naar bruine bonen.' De meest geteelde rassen zijn al jarenlang Narda en Berna, beide afkomstig uit de veredeling van Limagrain. Belangrijke eigenschappen zijn volgens Wouda een constante productie en uniforme bonen met een goede bite. 'De opbrengsten kunnen sterk wisselen. Bij een goede oogst lukt het om 3 tot 4 ton bonen van een hectare te halen, maar er zijn ook jaren dat telers blij zijn met 1,8 ton.' Wouda vertelt dat er in de veredeling genoeg te wensen overblijft om de rassen verder te verbeteren. Als voorbeelden noemt hij het inkruisen van ziekteresistenties, nog meer aandacht voor een betere kwaliteit en het selecteren op variëteiten die vroeger afrijpen.