Bruinebonenteler Gaby Boënne zet uitlaatgassen om in stikstof

De bruine bonen zijn juist geoogst en binnengehaald. Door het slechte weer kostte het oogsten aanzienlijk meer tijd dan voorzien. In Boënnes schuur staan nu 15 kisten met elk zo'n 1.000 kilo bruine bonen. Om de dag keert hij de bakken met behulp van een trechter om de bonen beter te laten drogen. Bruine bonen zijn volgens Boënne een typisch Zeeuws-Vlaams gewas. 'We hebben hier goede grond en veel zonuren. Dat scheelt, denk ik.'

Vanwege de nattigheid dit jaar en omdat het zaad niet meer mag worden ontsmet, heeft hij een ouderwetse methode van stal gehaald: ruiteren. 'Zo deden we dat vroeger ook. Ik heb ruiters gemaakt van oude palen uit de boomgaarden', vertelt hij, terwijl hij enkele houten palen aan elkaar bevestigt ter illustratie. Een ruiter bestaat uit drie verticale en drie horizontale paaltjes, bijeengehouden met dikke staaldraden.

Arbeidsintensief

'Het dorsen en ruiteren is op deze manier wel arbeidsintensief, maar ik heb heel veel geluk dat ik een beroep kon doen op mensen hier uit de omgeving. Een man van 92 uit de buurt vroeg of hij mocht komen helpen.' In plaats van met machines moesten de bruine bonen met de hand bij elkaar worden geharkt en met rieken op de ruiters worden geschoven. Ruiteren is typisch een werkwijze die bij bruine bonen wordt toegepast, zegt Boënne, al kent hij het ook wel van de erwtenoogst.

Boënne boert sinds 1980 in het gehucht Fluitershoek, even noordelijk van Kloosterzande. Het bijzonder natte najaar vormt nog steeds een probleem voor de Zeeuws-Vlaamse akkerbouwer. Onlangs zaten twee van z'n trekkers muurvast in de vette klei. Om schade door bonenvlieg te voorkomen, zaaien telers hun bruine bonen nu later in het seizoen. Dan is de eerste vlucht van de bonenvlieg al achter de rug. Dat speelde Boënne dit jaar parten bij het oogsten. Direct achter het bedrijf ligt een perceel met vier hectare bruine bonen die door de nattigheid niet meer geoogst kunnen worden. 'Ik zal die moeten onderploegen', klinkt het met spijt in z'n stem.

'Kan niets missen'

De akkerbouwer werkt grotendeels alleen, al maakt hij ook gebruik van de diensten van een loonbedrijf. Behalve tien hectare bruine bonen heeft hij nog 5,5 hectare bieten, 5,5 hectare uien, 6 hectare tarwe en 2 hectare gerst, die voor mouterij De Swaen in het nabijgelegen Walsoorden is bestemd (zie kader). Hij heeft alle teelten nodig om een beetje goed te kunnen bestaan, zegt hij. 'Ik kan niets ervan missen. De tarweprijs ligt veel te laag. Mijn meerwaarde haal ik eerder uit de aardappels en uien. Het ergste vind ik nog dat de consument zo veel moet betalen en dat de boer zo weinig krijgt. Voor mijn aardappels krijg ik maar 15 cent de kilo. En moeten wij ook nog zes weken op ons geld wachten.' Hij doelt hier uiteraard op de marges die de tussenhandel en supermarkten behalen. In het recente verleden heeft hij geëxperimenteerd met andere teelten, waaronder sojabonen, quinoa en sorgum, een soort graan. 'Het bracht geen geld op helaas.'

Boënne is ook een man met veel gevoel en interesse voor techniek. Bij de aanleg van de Westerscheldetunnel, begin deze eeuw, werkte hij als zzp'er aan het onderhoud van de transportbanden waarmee de vrijkomende zeeklei werd afgevoerd. Op zijn eigen bedrijf werkt hij al een jaar of vijf met een systeem waarbij de uitlaatgassen worden omgezet in stikstof, die hij benut voor zijn akkers. Op z'n trekker staat een installatie met als opschriften: 'CO2-neutraal' en 'CO2 wordt kunstmest'. Hij heeft het systeem destijds zelf bedacht en gebouwd.

Stikstof terugwinnen

'Voor moderne trekkers wordt adblue gebruikt om uitlaatgassen in stikstof om te zetten. Bij mijn installatie gaan de uitlaatgassen door een tank met water. Die dient tevens als contragewicht', vertelt hij. Er zit een speciaal filter in dat de uitlaatlucht van de motor wast. Daarna wordt het water met de gevormde stikstof op de akkers gesproeid. Een koeler zorgt ervoor dat het water in de installatie niet te heet wordt.' Hij vergelijkt het met de luchtwassers op varkensstallen.

'Ik voeg nog ammoniumsulfaat aan het water toe om de stikstof beter op te nemen. Kunstmest is mijn grootste kostenpost, dus stikstof terugwinnen is gunstig', verklaart hij. Het liefst wil hij het systeem verder vervolmaken, waarbij de stikstof direct in de bodem wordt gebracht via de waterdruppels.

Dochters

Boënne heeft goede hoop dat het familiebedrijf, dat oorspronkelijk van de ouders van zijn overleden vrouw was, wordt voortgezet door zijn dochters. 'Die werken nu nog elders, maar ze zeggen dat ik het bedrijf niet mag verkopen.'