Boervriendelijke Regionale Energie Strategie in Foodvalley

Het staat zwart-op-wit in de conceptversie van de RES Foodvalley: zon op land en windenergie moeten zoveel mogelijk worden geconcentreerd en gecombineerd langs snelwegen. Liever nog wordt zonne-energie zoveel mogelijk opgewekt op daken, boven parkeerterreinen, op stortplaatsen en andere voorkeursbestemmingen.

Dat betekent dus geen grootschalige zonneparken op landbouwgrond, constateren Harmen Hardeman en Aart-Jan Vos namens LTO Noord-afdeling Gelderse Vallei. Laatstgenoemde gaf eerder dit jaar zijn portefeuille over aan Hardeman. Ze waarschuwen om niet te vroeg te juichen. Vos: 'Het staat op papier, maar belangrijker is dat het straks ook in het beleid terugkomt.'

Luisterend oor

Vos was vanaf de eerste gesprekken betrokken bij de totstandkoming van de concept-RES. Goede gesprekken, waarbij er een luisterend oor was voor de inbreng en ideeën uit agrarische hoek, zo omschrijft hij het stakeholdersoverleg. 'Er werd veel tijd uitgetrokken om een zo breed mogelijk gedragen RES te krijgen. Die manier van aanvliegen vond ik best goed.'

Het viel hem, en Hardeman later ook, wel op dat er vaak van alles wordt geroepen over de landbouw, zonder kennis van zaken. 'Zonnevelden op landbouwgrond zou het landschapsherstel bevorderen', zegt Hardeman. 'Maar hoe dan? Het bodemleven sterft erdoor uit, terwijl we hier nota bene een regio zijn die voedsel produceert.'

Tijdelijk

Vos: 'Zonnepanelen zijn tijdelijk, wordt gezegd. Maar moeten we die grond eronder dan straks opnieuw ontginnen? Dat hebben onze voorouders in het verleden volgens mij al gedaan.'

Het is een van de redenen dat de boeren in de Gelderse Vallei zo sterk tegen zonnepanelen op landbouwgrond zijn. 'Die moet je niet willen. Ik kan me voorstellen dat mensen denken: boeren stoppen, dus die grond kan worden gebruikt voor een zonnepark', zegt Hardeman.

'En ik kan me ook voorstellen dat het voor een individuele boer aantrekkelijk kan zijn om zijn grond of een deel van zijn grond beschikbaar te stellen voor zonnepanelen, maar daarmee zorg je er ook voor dat we als sector een andere belangrijke opgave niet kunnen invullen, die van extensivering.'

Positieve uitzondering

Die boodschap kwam goed aan, getuige het conceptdocument. En daarmee is de Foodvalley een positieve uitzondering, stelt beleidsadviseur André Rotteveel van LTO Noord.

'Alle regio's werkten mee in werkateliers waar je jezelf voor kon uitnodigen. Hier werd aan tafels gediscussieerd over vastomlijnde onderwerpen, waardoor het al niet open is, en vervolgens werden de uitkomsten door de gespreksleider gefilterd in de verslaglegging. We hebben onze frustratie over die werkwijze benoemd.'

Boerenateliers

Voor de Foodvalley resulteerde dat in het organiseren van enkele 'boerenateliers', waar de problematiek vooral vanuit agrarische visie werd besproken.

Rotteveel: 'Dat heeft veel inzichten opgeleverd. In de brede bijeenkomsten daarna heb ik gemerkt dat die boerenateliers een omslag in denken tot gevolg hebben gehad. We zijn het niet over alles eens, maar het is veel genuanceerder en met kennis van zaken.'

Goede uitgangspositie

Op die manier is er een goede uitgangspositie verworven met ruimte voor inbreng vanuit de landbouw. 'Het is zaak om dat te behouden', zegt Hardeman. 'De omschreven visie moet resultaat krijgen.'

Hardeman is zich ervan bewust dat LTO Noord zich constructief moet opstellen in het vervolg van het traject en niet overal tegen moet zijn. 'Bij het laatste overleg had ik het gevoel dat ik vooral zei wat we niet willen, maar als we onze stevige positie willen houden, moeten we ook met oplossingen komen. Als we niet aangehaakt blijven, worden we als boeren geknipt en geschoren.'

Realistische ambitie

Ondertussen moet ook de ambitie realistisch zijn, voegt Vos toe. 'Waarbij het bijvoorbeeld wordt gefaciliteerd dat daken volgelegd kunnen worden met zonnepanelen. Veel boeren willen dat best, maar niet overal is de netcapaciteit hiervoor toereikend.'

Vos denkt dat de energievraag voor een groot deel kan worden opgelost met een combinatie van windmolens en zonnepanelen op bedrijfsdaken. Hoewel veel burgers niet zitten te wachten op windmolens, is dat voor boeren minder bezwaarlijk.

Bedrijven- en industrieterreinen

'Ik denk dat we daarmee een heel eind zouden komen. Maar dan moeten ook de daken op bedrijven- en industrieterreinen vol. Het gekke is dat je daar nog amper zonnepanelen ziet. Als boeren willen we best, maar moeten we dan ook nog eens dat probleem oplossen?', vraagt Vos zich af.

'Dat is wel sterk het gevoel dat leeft bij boeren: wij moeten alles oplossen, terwijl wij de ruimte hard nodig hebben. Je ziet nu in deze coronatijd wat echt belangrijk is. Een verdere inkrimping van de landbouw is niet waar we naartoe moeten met deze wereld.'