Redding sierteelt oogst lof en onbegrip in sector

Dat zegt onder meer Berry Philippa, sectorkenner en huidig ambassadeur van Rabobank regio Schiphol. 'Het bedrag is iets meer dan een kwart van de schade die werd ingeschat door de sector zelf om de komende drie maanden door te komen. Dit gaat veel bedrijven helaas de kop kosten door acute liquiditeitsproblemen.'

Ook Erik-Jaap Kroone van bloemengroothandel Nijssen Junior is deze mening toegedaan. 'De schade is voor veel kwekers die ik spreek minder dan verwacht, maar voor een heel aantal moet de echte klap over langere tijd nog komen, verwachten wij en anderen.'

Gidsland op de tocht

Directeur Jan de Boer van bloemenexporteur Barendsen reageert scherper. 'Het is een doekje voor het bloeden dit fonds, vrees ik helaas. Hiermee is de kans groot dat Nederland niet meer het gidsland in de sierteeltsector kan zijn, zoals voor de coronacrisis. Dat is doodzonde voor deze levensbelangrijke derde exportmarkt van het land.'

Het noodpakket van 650 miljoen euro dat vorige week door landbouwminister Carola Schouten werd afgekondigd, is een aanvulling op de eerdere maatregelen voor liquiditeits- en loonkostensteun. 50 miljoen euro van dit bedrag gaat naar boeren die frietaardappelen telen. De rest gaat de sierteelt verdelen over kwekers en handel.

Het kabinet constateerde eerder dat steunmaatregelen, als de eerder opgetuigde NOW-regeling, de land- en tuinbouwsector weinig tot geen soelaas boden. Dat gebeurde na aandringen van onder meer LTO Nederland, Glastuinbouw Nederland, NAO, VAVI en NAV. Deze organisaties schatten de derving aanvankelijk in op 2,2 miljard euro.

Verheugd en gematigd

De belangrijkste spelers in het huidige sierteeltdebacle, veilingreus Royal FloraHolland (RFH), Glastuinbouw Nederland en het crisisteam Tuinbouw, reageren allen evengoed verheugd op de aangekondigde steun.

RFH-directeur Steven van Schilfgaarde en glaskoepelvoorzitter Sjaak van der Tak denken dat het noodfonds ervoor zorgt dat veel Nederlandse kwekers hun bedrijf open kunnen houden.

Op de vraag of dit ook voor de even zo belangrijke handelsbedrijven geldt, wil RFH-woordvoerder Michel van Schie niet vooruitlopen. 'Wij tonen ons gematigd optimistisch en zijn blij dat we de handel weer zien aantrekken.'

Het loodje leggen

Van der Tak: 'Hiermee zijn veel kwekers geholpen. Vergeet niet dat dit sectorfonds een overwinning is. Veel andere sectoren in de BV Nederland staan nog achteraan. Ik ben voorzichtig optimistisch voor de komende periode. De handel trekt sneller aan dan waar we aanvankelijk rekening mee hielden.'

Voorman Jaap Bond van het crisisteam Tuinbouw is niet bang dat juist veel kleine gespecialiseerde kwekers het loodje zullen leggen. Met name Nederlandse ondernemers die zich via veredeling en bijzondere soorten bij uitstek onderscheiden van andere sierteelt-naties:

'Dit zijn vaak nichespelers en familiebedrijven die heel goed zelf de markt kunnen vinden. Over hen maak ik me niet direct de meeste zorgen', geeft Bond aan. Ook hij ziet een sneller herstel, dan waarvoor werd gevreesd. 'Dat is goed om te zien en reden waarom het schadebedrag lager is dan de eerder geraamde 2,2 miljard euro.'

Plafonnering losgelaten

Toch zijn er kanttekeningen te plaatsen bij de uitwerking van het huidige noodplan, zeggen critici. Waar eerst een plafonnering werd beoogd, zodat grote bedrijven minder voordeel kregen uit het fonds ten opzichte van kleine spelers, is dit nu losgelaten, wil Bond desgevraagd bevestigen aan Nieuwe Oogst.

'Dit lijkt ons ook eerlijker. Grote bedrijven worden immers eveneens hard getroffen. En daar werken ook veel mensen met een gezin. Die werkgelegenheid borgen is even belangrijk als elders.'

Bezwaarmakers als De Boer voeren echter aan dat grote bedrijven er vaak al beter voor stonden dan kleine branchegenoten - 'ook voor de coronacrisis' - en deze bovendien makkelijker en gewilliger door de banken uit de wind worden gehouden. 'Een schifting bij zowel teelt- als handelsbedrijven dreigt daarmee', is zijn vrees.

Champions

'En een verschraling in aanbod helaas, want grote bedrijven zullen de marktruimte van de kleintjes, zowel in de teelt als de handel, opsouperen. Dan vallen we van Champions League terug naar nationale competitie en gaan opkomende landen ons voorbij', constateert De Boer met spijt.

Ook de deze week aangekondigde extra 80 miljoen euro uit Brussel gaat dit niet voorkomen, denkt hij. 'En met mij veel sectorgenoten. Grote internationale klanten snappen niet waarom wij onze sierteelt als belangrijk nationaal cultuurgoed niet beter beschermen en alles uit de kast trekken om de exportpositie veilig te stellen.'

Met dat 'alles uit de kast trekken' doelt de Barendsen-directeur bijvoorbeeld op het aanstellen van een superambassadeur voor de sierteelt, die zowel in Den Haag als Brussel gewicht in de schaal moet leggen om tóch het voor de gehele sector benodigde bedrag van 2,2 miljard euro binnen te halen. Een plan dat hij en anderen uit de sector eerder al opperden in Nieuwe Oogst.

Superambassadeur

Zowel Glastuinbouw Nederland als het crisisteam Tuinbouw waren en zijn nog steeds niet enthousiast over het idee. Van der Tak: 'Wat wij nodig hebben is een superteam. En dat hebben we! Niet één individu die voor de sector strijdt, maar grote gezamenlijke inzet.'

Voorman Bond laat namens het crisisteam Tuinbouw weten dat het huidige noodfonds nooit zo snel van de grond was gekomen, als niet een grote groep mensen zich hier dag en nacht hard voor had gemaakt. 'Dit bereik je alleen nooit.' Hij ziet op termijn liever Koningin Maxima als sectorambassadeur. 'Na coronatijd. Dat meen ik serieus.'

Toch bestaat er, ook na het binnenhalen van het steunpakket, sympathie voor een 'sterke man' - of vrouw - met bewezen kwaliteiten die de sector nú op het hoogste niveau wil vertegenwoordigen. Dit blijkt uit een rondgang langs tientallen telers, veredelaars en handelshuizen.

Lobby

Diverse leden van koepelorganisatie Plantum willen het onderwerp binnenkort op de agenda zetten. Daarnaast zijn individuen uit de sector gestart met een actieve lobby voor een superambassadeur, die zal worden ondersteund en bijgestaan door de gehele sierteeltsector, in gesprekken met de directie van veiling Royal FloraHolland.

Sectorkenner Philippa is hierover niet verbaasd: 'De kwekersgroep bestaat voor 70 procent uit kleine kwekers en voor 30 procent uit grote kwekers. Het belang van de kleine kweker is dat zij met bijzondere producten zorgen voor een breed assortiment met een positief effect op de prijsvorming.' Bij de handel is deze tweedeling nog groter, schetst de Rabo-ambassadeur.

'90 procent kleine spelers tegenover 10 procent (super)grote. Dan is het niet vreemd dat veel van die kleine spelers zich niet voldoende vertegenwoordigd voelen door de vaak grote partijen die nu de lobby afdekken en ook nog garen spinnen bij het noodfonds, nu de plafonnering losgelaten blijkt te zijn.'