'Herbestemming goede optie voor agrarisch vastgoed'

Met name de veehouderij, die het meest getroffen werd door de stikstofproblematiek, staat onder druk, blijkt uit de cijfers in de publicatie ‘Vastgoedmarkt in Beeld 2019’ van makelaarsvereniging NVM. Er werden 10 procent minder veebedrijven te koop gezet en 15 procent minder verkocht ten opzichte van 2018, met name in de varkenshouderij en in mindere mate in de melkveehouderij.

Grondprijzen stegen wel licht in 2019, met gemiddeld 1,6 procent naar 61.900 euro per hectare. Akkerbouwpercelen bleven het meest in trek: de grondprijs steeg met bovengemiddeld met 3,3 procent tot 71.200 euro per hectare. De prijs van grasland steeg daarentegen slechts met 1,1 procent, tot 56.500 euro per hectare.

‘Mijn gevoel zegt dat, los van de huidige ontwikkelingen rond het coronavirus, de trends van 2019 dit jaar zullen doorzetten’, zegt Ard Klijsen, voorzitter van de NVM-vakgroep Agrarisch & Landelijk. Het wachten is volgens hem op de uitwerking van het stikstofbeleid.

‘Met name graslanden nabij natuurgebieden waren in 2019 minder in trek, omdat daar minder bemest mag worden. De vraag is of andere branches in de markt straks stikstof uit de agrarische sector mogen gaan kopen’, zegt Klijsen.

‘We zien dat provincie Noord-Brabant vooruitlopend op de regelgeving enkele boerderijen heeft aangeschaft om te benutten voor de vergunning van andere sectoren, het zogenoemde ‘extern salderen’. We wachten nu tot er duidelijk gaat worden wat er wettelijk wel en niet mag.’

Herbestemmen

Naast de gevolgen van het stikstofbeleid en bijvoorbeeld de uitkoopregeling voor varkensboeren, is het dalende animo voor agrarisch vastgoed deels ook te wijten aan schaalvergroting. De uitzondering is de tuinbouw, waar kleine bedrijven nog wel in trek zijn en de gemiddelde vraagprijs voor een bedrijf steeg met 25 procent. Maar ook in deze sector staat men met verduurzaming en toename van arbeids- en energiekosten voor toekomstige uitdagingen.

Het gevolg is dat er in toenemende mate agrarisch vastgoed leeg komt te staan. Momenteel gaat het al om zo’n 10 miljoen vierkante meter. In 2030 is dat 50 miljoen vierkante meter, verwacht NVM Agrarisch & Landelijk, waarvan de helft niet meer voor agrarische activiteiten ingevuld wordt.

Daarom is omdenken nodig, meent Klijsen. NVM zet zich in om agrarische ondernemers te helpen met het herbestemmen van hun vastgoed.
‘Die 25 miljoen vierkante meter is natuurlijk geen aaneengesloten gebied, maar alles bij elkaar opgeteld heb je het toch over een oppervlakte ter grootte van Nieuwegein. Daar kun je wat mee en dat is ook precies de insteek van de NVM Agrarisch & Landelijk-makelaars. Zij zien de kansen en denken mee met de grond- en vastgoedeigenaar in het buitengebied.’

Dat de kansen er zijn, blijkt wel uit de cijfers die NVM presenteerde over de particuliere vastgoedmarkt. Voor wonen en recreëren is het platteland ongekend populair. Gedreven door de hoge huizenprijzen in de Randstad, gaan steeds meer mensen op zoek naar een woning in andere delen van Nederland. Kost een landelijk gelegen woning in de Randstad gemiddeld 560.000 euro, daarbuiten betaalt men gemiddeld 450.000 euro.

‘In 2019 kwam 18 procent van de kopers van landelijke woningen buiten de Randstad uit de provincies Noord-Holland, Zuid-Holland en Utrecht’, aldus Klijsen. ‘Omdat landelijke woningen relatief lang te koop staan, is hun aandeel in het woningaanbod sinds 2011 onverminderd groeiende: momenteel gemiddeld 12 procent. Het aanbod van de provincie Drenthe springt eruit, met een aandeel van 26 procent landelijke woningen.’

Gevolgen coronavirus

Om de effecten van het coronavirus op de agrarische en landelijke vastgoedmarkt te duiden, is het volgens Klijsen nog wat te vroeg. ‘Er zijn nog geen effecten waar te nemen in de agrarische transactiedata waarover de NVM beschikt. We zien dat de sector op korte termijn nog redelijk kan omgaan met de ontwikkelingen’, stelt hij.

‘De kwetsbaarheid zit in het feit dat de Nederlandse land- en tuinbouw sterk export-georiënteerd is en die vraag valt in belangrijke mate weg. De sierteeltsector heeft het hierdoor enorm moeilijk.’

Momenteel zorgt de onzekerheid wel voor wat minder transacties in de algemene woningmarkt, ziet de voorzitter van de NVM-vakgroep: ‘Waar een verkoper doorgaans zo’n dertig bezichtigingen heeft, zijn het er nu vier of vijf. Dat stelt ons als makelaar wel in staat om goede gesprekken te voeren en potentiële kopers te leren kennen. En we zetten ons in om meer op afstand te kunnen doen, bijvoorbeeld met videobellen. NVM lanceert ook een nieuw systeem dat het mogelijk maakt om een verkoop op afstand digitaal te ondertekenen en rond te maken.’

• Kijk voor meer informatie op nvm.nl/agrarisch-landelijk