Meer protectionisme legt druk op uienexport

Nederland exporteert jaarrond ruim 1 miljoen ton uien naar 140 landen. Met een aandeel van 20 procent is Nederland een van de marktleiders in de uienexport. Alleen India heeft een groter marktaandeel. Dit terwijl Nederland slechts 2 procent van de wereldproductie van uien voor zijn rekening neemt.

Het perspectief voor de internationale uienhandel lijkt goed. De wereldbevolking groeit en de verwachting is dat de wereldbehoefte aan uien toeneemt tot 150 miljoen ton in het jaar 2050. Vooral Afrika en Azië zijn groeimarkten. Nederland is in die regio's goed vertegenwoordigd en de uiensector lijkt optimaal te kunnen inspelen op de mogelijkheden die de markt biedt.

Bedreigingen

Toch zijn er ook wel degelijk bedreigingen, vertelde Inge Ribbens van GroentenFruit Huis deze week tijdens de Themadag uien van Landbouwbeurs Noord- en Centraal-Nederland (LNCN) in Dronten. 'Eigenlijk merken we dat op de wereldmarkt de neiging tot protectionisme eerder groter wordt dan afneemt. Dat is een blijvende zorg voor de vrije handel in uien.'

Ribbens houdt zich bij GroentenFruit Huis bezig met internationale zaken en is daarnaast secretaris van het Comité Ui waarin veel Nederlandse uienhandelsbedrijven vertegenwoordigd zijn. 'Primair richten we ons op toegang tot nieuwe markten en behoud van bestaande markten. Daarbij werken we vaak nauw samen met het ministerie van LNV en Nederlandse ambassades en landbouwraden in het buitenland.'

Geringe impact tarieven

Protectionisme en de daardoor veroorzaakte handelsbarrières zijn volgens Ribbens onder te verdelen in tarifaire en non-tarifaire barrières. Tarifaire barrières hebben vooral betrekking op invoertarieven of douanerechten die moeten worden betaald. Maar de impact van deze maatregelen is de laatste jaren gering.

'Op de internationale markt worden we vooral belemmerd door maatregelen vanwege fytosanitaire aangelegenheden. In diverse landen zijn er zorgen over bijvoorbeeld stengelaaltjes of andere ziekten en plagen. Maar vaak ook zien we deze handelsrestricties als excuus om buitenlandse producten te weren', legt Ribbens uit.

Handelsconflicten

De specialist internationale zaken van GroentenFruit Huis stelt dat agrarische producten vaak een gemakkelijk slachtoffer zijn bij internationale handelsconflicten. Zij verwijst daarbij onder meer naar de bekende Ruslandboycot, die ook de Nederlandse uiensector hard getroffen heeft.

Als voorbeelden van landen met een moeizame handelsrelatie voor wat betreft de uienexport noemt Ribbens Panama en Indonesië. De grens van Panama bleef jarenlang gesloten voor Nederlandse uien vanwege fytosanitaire eisen. In 2013 veranderde dat na lang onderhandelen en geleidelijk ontstond een goede handel met het Midden-Amerikaanse land.

Kentering

Daarin kwam een kentering in 2017 vanwege beschuldigingen van dumping van goedkope uien door lokale producenten. Er volgden restricties ten aanzien van vooral de aanvoerperiode. Afgelopen zomer besloot een nieuwe regering de grens helemaal weer te sluiten vanwege het zogenaamd ontbreken van technische informatie bij uiencontainers die al in de haven lagen.

De export van uien naar Indonesië verliep altijd al moeizaam vanwege de zorg om verspreiding van stengelaaltjes. Na een inspectiemissie van Indonesische autoriteiten is overeengekomen om alleen uien te leveren die geteeld zijn op vooraf bemonsterde percelen. De Nederlandse exporteurs draaiden op voor de bemonsteringskosten van 200.000 euro.

Onofficiële handelsban

Daarna kwam de export op gang, totdat ineens in 2019 nog maar zeer beperkt importlicenties werden afgegeven. Ribbens stelt dat er waarschijnlijk sprake is van een onofficiële handelsban vanwege een geschil met de Europese Unie over importtarieven voor biodiesel.

'Het zijn voorbeelden waarmee we te maken krijgen in de internationale uienhandel', zegt Ribbens.

Interessante nieuwe markten

'De neiging tot meer protectionisme heeft te maken met de diverse handelsconflicten, zoals nu tussen China en de Verenigde Staten. Verder is er de invloed van de brexit en merken we dat 'local for local' een grotere rol gaat spelen. Maar we laten ons hoofd niet hangen en gelukkig zijn er ook genoeg successen te melden. Zo zijn bijvoorbeeld Vietnam, Colombia, Thailand en Sri Lanka interessante nieuwe markten voor Nederlandse uien.'

Veel onderhandelen en de juiste diplomatie voeren, is volgens Ribbens van belang voor toegang tot markten. 'Aansluiten als sector bij handelsmissies naar potentiële afzetlanden werkt vaak goed. Verder zetten we in op kennisoverdracht naar landen die hun eigen teelt willen ontwikkelen. Dat doen we bijvoorbeeld ook in Senegal. Het bezorgt ons een goed imago op een voor ons belangrijke markt.'