Akkerbouwers testen puntensysteem voor vergroening

Kerndoel van Akkerbelt is om met GLB-premies een daadwerkelijke vergroening te realiseren. Deze pilot is één van de zeven die in maart 2019 zijn gestart in de aanloop naar het nieuwe GLB. Bij de uitvoering zijn negen agrarische gebiedscollectieven betrokken. Deze zijn allemaal actief in de akkerbouwstrook die loopt van Zeeland naar Groningen.

De negen collectieven die meedoen aan de pilot hebben dit jaar allemaal een eigen gebiedsplan gemaakt met daarin specifieke vergroeningsdoelen en gewas- en bouwplanmaatregelen. Doelen en maatregelen zijn deels toegespitst op de eigen regio en hebben bijvoorbeeld betrekking op de grondsoort.

Vooral in Flevoland

In Flevoland gaan in 2020 vijftien akkerbouwers op hun eigen bedrijf aan de slag met de uitvoering van maatregelen op basis van een keuzemenu en puntensysteem. Hiervoor heeft het Flevolands Agrarisch Collectief afgelopen zomer een oproep gedaan. Een selectie is gemaakt op basis van onder meer grondsoort en de belangstelling van de kandidaten.

Vijf andere collectieven waaronder Poldernatuur Zeeland en Agrarische Natuurvereniging Oost-Groningen gaan ook met deze systematiek aan de slag. In deze gebieden zijn totaal vijftien akkerbouwers geselecteerd. In de vijf gebieden zijn enkele regiogebonden maatregelen toegevoegd.

Op een speciale website over de toekomst van het gemeenschappelijk landbouwbeleid vertelt de Flevolandse akkerbouwer Mark Geling over het samenstellen van een keuzemenu met groene maatregelen. Hij is bestuurlijk betrokken bij het Flevolands Agrarisch Collectief en actief bij de invulling van de doelen die vanwege de vergroening in zijn eigen provincie binnen de pilot worden ontwikkeld.

Onderscheid tussen maatregelen

Geling meldt dat de hoofddoelen van de maatregelen in Flevoland zijn gericht op bodem, water en biodiversiteit. Hij legt uit dat maatregelen zijn bedacht die een bijdrage leveren aan de realisering van die doelen. Daarbij is een onderscheid gemaakt tussen relatief eenvoudige maatregelen en meer ingrijpende.

Voorbeelden uit die eerste categorie zijn teelt van vanggewassen, toepassing van compost of ruige mest, deels niet oogsten van graan en teelt van eiwitgewassen. Meer ingrijpend zijn maatregelen zoals toepassing van strokenteelt, verruiming van het bouwplan en omzetting van een perceel in een zogeheten vogelakker.

In eerste instantie was een groslijst bedacht met zo’n twintig maatregelen. Grofweg de helft daarvan is afgevallen. Geling: ‘Controleerbaarheid was een belangrijk punt bij de selectie. Mechanische onkruidbestrijding is daarom afgevallen. Ondiep ploegen hebben we toch op de lijst laten staan, omdat we dat belangrijk vinden, ook al weten we dat die maatregel een uitdaging is qua controleerbaarheid.’

Overleg met RVO

Bij deze afwegingen is intensief overleg geweest met RVO die een belangrijke rol heeft bij de uitbetaling van GLB-premies en dus ook bij de controle. Vervolgens is een puntensysteem ontwikkeld dat bepalend is voor de hoogte van de vergoeding die de deelnemers aan de pilot ontvangen. De kosten van de maatregelen zijn daarbij uitgangspunt.

Bij de toekenning van punten wordt ook geprobeerd lokaal te sturen op het nemen van bepaalde maatregelen, zegt Geling. ‘Ons gebiedsplan sluit aan bij de doelen van bijvoorbeeld het waterschap. In gebieden waar de waterkwaliteit moet worden verbeterd, passen maatregelen die de uitspoeling van mineralen verminderen. Via het puntensysteem kunnen we akkerbouwers stimuleren om juist daar zulke maatregelen te nemen, heel doelgericht.’

Regierol

Binnen de pilot is gesproken over de rol die de agrarische collectieven in de volgende GLB-periode willen spelen. Volgens Geling wil Flevolands Agrarisch Collectief graag een regierol vervullen. ‘Maar we willen geen budgethouder worden, laat staan dat wij sancties opleggen. Daarmee zouden we het draagvlak voor ons collectief ondergraven. De meeste collectieven denken er net zo over.’