Kamer kritisch op akkoord met Landbouw Collectief

Kamerleden op de linkerflank vrezen dat de afspraken met het Landbouw Collectief en de deze week door de Eerste Kamer aangenomen Spoedwet stikstof onvoldoende stikstofreductie zullen opleveren om de kabinetsplannen voor onder meer de bouw van 75.000 woningen, zeven grote infrastructurele projecten, het legaliseren van ruim 3.600 oude PAS-meldingen (waarvan 3.200 voor boerenbedrijven) en een regeling voor beweiden en bemesten door te laten gaan.

'Waar komt deze stikstofruimte vandaan', vroeg GroenLinks-Kamerlid Laura Bromet zich af. Daarbij verwees ze naar de woensdag gepubliceerde Trouw-enquête waaruit blijkt dat ruim 73 procent van alle boeren ontkent dat er een stikstofprobleem is. 'De afspraken hebben een zweem van een akkoord, maar het is oude wijn in nieuwe zakken.'

Kamerlid Tjeerd de Groot van coalitiepartner D66 miste een krimp van de veestapel in de afspraken met het Landbouw Collectief. Hij kwalificeerde het akkoord dat Schouten eerder op de dag naar de Kamer stuurde als een 'gespreksverslag'.

Confrontatie

Deze opmerking leidde tot een confrontatie met Roelof Bisschop (SGP) en William Moorlag (PvdA). Of De Groot met deze opmerkingen 'een bom legde' onder het kabinet, was hun vraag. Zo ver liet De D66'er het uiteindelijk niet komen.

Verschillende Kamerleden verwezen naar de boerenacties die zich in het land afspeelden. De roep van de boeren wordt gehoord, maar op verschillende manieren uitgelegd. 'Klimaatactivisten worden door de politie weggedragen, boeren niet. Hier is sprake van rechtsongelijkheid', hield Esther Ouwehand (PvdD) de minister voor.

Minister Schouten weet zich bij de afspraken die zij maakte met het Landbouw Collectief gesteund door de coalitie, inclusief D66 en premier Mark Rutte. Die afspraken moeten gezien worden als een raamwerk van randvoorwaarden waarmee de bewindsvrouw begin volgend jaar samen met de boerenorganisaties tot bronmaatregelen moet komen om de stikstofuitstoot uit de landbouw te reduceren.

'Het is belang van iedereen om dit ingewikkelde vraagstuk gezamenlijk te benaderen. Dan kunnen we verder komen', aldus Schouten die verwees naar de aanpassing in het voerspoor en andere wijze bemesting die de Spoedwet voorschrijft.

Generieke krimp

Dat in de afspraken staat dat er geen generieke krimp komt en dat het kabinet uitgaat van een vrijwillige opkoopregeling is in lijn met wat het kabinet eerder heeft gecommuniceerd, zei Schouten. 'Wie wil doorgaan kan doorgaan, voor wie wil stoppen maken we een regeling.' Wat nu anders is dan ten tijde van de PAS is dat de overheid de maatregelen wettelijk borgt. Daarmee zijn ze volgens de minister ook juridisch houdbaar.

De rechterflank in de Kamer maakte zich bij monde van SGP-Kamerlid Roelof Bisschop en CDA-Kamerlid Jaco Geurts zorgen over de openheid die het RIVM moet geven over de gebruikte rekenmodellen en de daarbij behorende meetdata. De voorzieningsrechter heeft het RIVM daar deze week toe gedwongen, maar hield daarbij een slag om de arm als het gaat privacybescherming bij het vrijgeven van meetdata.

Kwetsbaar punt

Volgens Geurts kan er bij het vrijgeven geen sprake zijn van het schenden van de privacy. Bisschop noemde dit een 'heel kwetsbaar punt'. 'Dit gaat om vertrouwen in de overheid en de minister. Zij moet er strak op toezien dat we geen taferelen krijgen met zwartgelakte pagina's.'

PVV-Kamerlid Barry Madlener verwees tijdens het debat naar de boeren die op dat moment demonstreerden bij de Shell-raffinaderij in Pernis. 'Ik snap wel dat ze daar staan. Meten is leuk, maar dan nog blijft de herkomst van stikstof onbekend.'

Dat is juist iets waar de onafhankelijk stikstofcommissie die in het leven is geroepen naar moet kijken, zei VVD-Kamerlid Mark Harbers. 'Dat er onvoldoende gemeten wordt, betekent niet dat het slecht gebeurt, maar wel dat het voor verbetering vatbaar is.' Volgens minister Schouten zal in het volgende advies van de commissie-Remkes ook van de industrie een bijdrage aan de stikstofreductie gevraagd worden.

Drempelwaarde

Bij de verdere uitwerking van de stikstofaanpak kiest het kabinet voor een regionale drempelwaarde. Volgens de minister is dat werkbaarder dan een landelijke of sectorale drempelwaarde. Deze regionale drempelwaarde wordt verder uitgewerkt met de provincies. Hierbij wordt gezocht naar werkbare opties.

Nu de Spoedwet Stikstofaanpak is aangenomen kan de minister ook aan de slag met een stikstofregister. Hierin moet worden bijgehouden hoeveel stikstofreductie maatregelen opnemen en hoeveel er weer aan activiteiten wordt toegestaan.

Voorts laat het kabinet met een ecologisch onderzoek de Natura 2000-gebieden doorlichten. Dit onderzoekstraject kan pas in de loop van 2020 meer duidelijkheid bieden. 'Een flinke klus', zo omschreef Schouten het, maar noodzakelijk om richting de Europese Commissie een zorgvuldig proces te kunnen presenteren.

Voor het legaliseren van de 3.200 PAS-meldingen in de landbouw grijpt Schouten ook naar de bronmaatregelen. Want uiteindelijk, ook al zijn ze legaal, moet de depositie van deze activiteiten wel gecompenseerd worden. Deze aanpak zal onderdeel worden van de gebiedsgerichte aanpak die het kabinet voorstaat.

Eerst ophalen

Hoeveel stikstofruimte daarvoor nodig is, kan de minister nog niet zeggen. Dit moet op gebiedsniveau in kaart worden gebracht. Pas als dat goed geregeld is, kunnen de regionale drempelwaardes worden ingevoerd. 'Wij weten dat wat we aan stikstofruimte willen uitgeven eerst zullen moeten ophalen.'

Voor veel partijen houdt de stikstofcrisis, die begon op 29 mei, veel te lang aan. Ook de aanhoudende onrust in de samenleving – lees de protesten van boeren en bouwers - is veel Kamerleden een doorn in het oog. Schouten zegde de Kamer toe dat in ieder geval eind januari 2020 de verschillende varianten voor de regionale drempelwaarden naar buiten komen. Eind februari kan de Kamer het eerste advies van de stikstofcommissie verwachten.