Bartlema: innoveren is beter dan stikstof saneren

Herre Bartlema is al een jaar of tien bezig met de ontwikkeling van machines voor het plaatsspecifiek toedienen van meststoffen uit reststromen in de wortelzone.

'De machines, de meststoffen en de kennis zijn er. Daarmee is invulling te geven aan kringlooplandbouw', zegt Bartlema, voorzitter van het Nederlands Centrum voor de Ontwikkeling van de Kringloopprecisielandbouw (NCOK).

Voorlichtingsbijeenkomst

Het NCOK hield maandag een voorlichtingsbijeenkomst in Wassenaar, voor de start van projecten in Zuid-Holland met innovatieve technieken voor kringlooplandbouw. Door gebruik te maken van grond- en hulpstoffen uit de circulaire economie, bijvoorbeeld spuiloog, is er in de land- en tuinbouw minder kunstmest nodig en dat zorgt voor minder belasting van het milieu.

Tijdens de startbijeenkomst werd duidelijk dat er wel een financieel probleem is om de inzet van innovaties vanuit de provincie te ondersteunen. Bij provincie Zuid-Holland is de pot met POP3-subsidies voor het stimuleren van innovatieve en milieuvriendelijke landbouw voor de periode 2014-2020 leeg. De provincie is bezig met een nieuw programma, maar er blijft een gat.

Stimuleringsfonds

Wim de Hoop van het Kennis Center voor Groene Groei (KCGG) vindt dat jammer. Volgens hem is het stimuleren van innovatieve technieken in het kader van de stikstofcrisis veel effectiever dan het saneren van landbouwbedrijven. Opkoop van veebedrijven kost mogelijk 300 euro per kilo reductie van stikstofemissie. Met een stimuleringsfonds is volgens De Hoop qua reductie veel meer te bereiken.

'Opkoop van bedrijven kost per koe buitengewoon veel geld. Met een stimuleringsfonds kun je streven naar een betere bodemkwaliteit en door de inzet van precisiebemesting kun je de mineralen uit dierlijke mest en circulaire meststoffen beter benutten. Dit kan de inzet van kunstmest beperken. De productie en het gebruik van kunstmest geeft veel stikstofemissie', zegt De Hoop.

50 procent

De stikstofuitstoot bij het gebruik van dierlijke mest is te verminderen door urine en vaste mest gelijk te scheiden, bij het uitrijden water toe te voegen, door minder eiwit in het veevoerspoor en misschien ook door zuurstof aan de mest toe te voegen. De Hoop: 'Laat ondernemers zoeken hoe ze de stikstofemissie kunnen reduceren. Op deze wijze kunnen boeren rond natuurgebieden de stikstofuitstoot wel 50 procent verminderen.'

Met cijfers laat De Hoop zien dat de landbouw al veel heeft bereikt en de ammoniakemissie sinds 1990 al met zo'n 70 procent is verminderd. Vooral in de Minas-periode (mineralenaangiftesysteem) zijn er resultaten geboekt. 'De nieuwe voorschriften hebben sindsdien weinig effect gehad ondanks het feit dat er steeds meer regels zijn gekomen. We moeten ons meer richten op het doel en niet op de middelen.'

Koploperbedrijven

In onder andere plattelandsontwikkelingsprojecten heeft De Hoop gezien dat er veel innovaties beschikbaar zijn om de emissie terug te dringen. Diverse koploperbedrijven passen al veel toe. Met een stimuleringsfonds zou een grote groep bedrijven kunnen volgen.

De Hoop vindt het jammer dat er in 'Den Haag' bij de stikstofreductie alleen is gediscussieerd over het verplicht of vrijwillig verminderen van het aantal stuks vee en niet over alternatieve oplossingen. Als voorbeeld noemt hij de opslag van organische stof door boeren in Oostenrijk. 'De boeren krijgen betaald voor koolstofcredits, de opbrengsten van het land worden hoger en de grond is makkelijker te bewerken.'

Bodemscan

Voor een goede benutting van de mineralen is het volgens De Hoop van belang om de bodemkwaliteit te optimaliseren. Met een bodemscan krijgen boeren en tuinders snel een overzichtelijk beeld van een groot aantal factoren. 'De bodemfactoren zo goed mogelijk maken, zorgt in combinatie met precisiebemesting voor een betere benutting van de mineralen', zegt De Hoop.

In de dagelijkse praktijk merkt De Hoop dat boeren en tuinders bij de komst van nieuwe technieken soms angstig zijn. 'Bij nieuwe innovaties zijn ondernemers soms bang dat het straks allemaal wordt verplicht. Dat werkt negatief. Een boer moet ondernemer blijven om de doelen te halen.'

Regels overheid

Tijdens de bijeenkomst wordt duidelijk dat veel boeren het gebruik van kunstmest wel willen beperken. 'Die gedachte is sinds het einde van de Minas afgenomen', zegt een boer. Een collega wijst erop dat de regels van de overheid boeren er soms toe 'verplichten' om dierlijke mest af te voeren en kunstmest aan te kopen.

Volgens Bartlema wordt het tijd dat adviseurs boeren en tuinders gaan wijzen op de voordelen van het gebruik van circulaire meststoffen en minder gebruik van kunstmest. 'Door kringlooplandbouw is het milieu minder te belasten en is de productie op een hoog niveau te houden. Belangrijk bij dure grond.'