Per polder werken aan waterproblematiek

Het was de boeren al jaren een doorn in het oog dat de kanten in de polder afkalfden en dat ze last hadden van inzakkende slootkanten. Eens in de tien jaar kwam een loonwerker van buiten het gebied de sloten schonen. Te diep, vonden de polderbewoners. Maar hoe konden ze met hun klacht bij het waterschap terecht? Via het project Polderkennis op Peil.

De boeren uit de polder kwamen aan tafel te zitten met het waterschap. Zij konden hun problematiek uitleggen en het waterschap kon zijn keuzes verklaren. Samen kwamen ze tot een oplossing.

Loonwerker uit de buurt

Het waterschap zou het baggerwerk kunnen uitbesteden aan de boeren, die vervolgens een loonwerker uit de buurt inhuren die bekend is met het gebied. Deze loonwerker zou eens in de vijf jaar wat minder diep kunnen sloten, zodat inzakkende slootkanten verleden tijd zijn en de waterkwaliteit en doorstroming toch op peil blijven.

Dit is geen mooi sprookje, maar een realistische uitkomst na twee jaar Polderkennis op Peil. Het project is een initiatief van het collectief Rijn, Vecht en Venen.

'Studiegroepen zijn niet altijd ingericht op polderniveau en ik denk dat de oplossingen van bepaalde problematiek juist binnen die polder te vinden zijn', zegt projectleider José van Miltenburg.

Zelf agenda bepalen

De betreffende waterschappen Waternet (waterschap Amstel, Gooi en Vecht) en Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden wezen de polders aan waar waterproblemen heersten. Waterkwaliteit verbeteren was het uitgangspunt, maar boeren mochten zelf de agenda bepalen.

PPP Agro-Advies kreeg de begeleidende rol toegewezen. Onderwerpen als kwel, achteruitgang van waterkwaliteit, bemesting, baggeren, bodemdaling en ecologisch slootbeheer kwamen op de agenda.

Verschillende polders

'Verschillende polders zorgen voor verschillende onderwerpen', zegt Piet-Jan de Jong van PPP Agro-Advies, die enkele groepen begeleidt. 'Daarnaast had elke polder zijn eigen problematiek.'

Zo kende een polder een slechtere waterkwaliteit dan enkele jaren geleden, terwijl de boeren juist maatregelen hadden genomen die de kwaliteit zouden moeten verbeteren. Een andere polder had last van kwel. En weer een andere kampte met het feit dat er een boer stopte, waardoor land zou vrijkomen dat de boeren in gezamenlijk beheer wilden houden.

Marga de Rooij is een van de deelnemende boeren die de afgelopen jaren te maken kreeg met een verslechterde waterkwaliteit in haar polder. Ze runt een melkveebedrijf met tweehonderd melkkoeien en 100 hectare land, rond Abcoude.

Water vanuit ringvaart

'Hoewel we als boeren al jaren moeite doen de waterkwaliteit op peil te houden, wordt deze in de polder steeds slechter. In dit project bleek dat particulieren water inlaten voor hun hoogwatervoorziening vanuit de ringvaart, in tijden van droogte. Burgers kunnen naar gelang de inlaten open- en dichtzetten', legt ze uit.

'Uit metingen blijkt dat water uit de ringvaart brak is, waardoor het water in de polder ook steeds brakker wordt. Dat de waterkwaliteit achteruitgaat, ligt dus niet aan de boeren, maar aan het inlaten van water vanuit de ringvaart. Het is dus van belang dat de particulieren begrijpen wat het effect is als ze de inlaten openzetten.'

Communicatie

Het waterschap kan hier niet op handhaven, wat het inperken van de inlaten juridisch moeilijk maakt. Maar het project heeft wel de gesprekken met de particulieren in gang gezet. Het probleem is gedetecteerd en de communicatie tussen de boeren en het waterschap is verbeterd. 'Dat is misschien wel het belangrijkst', stelt ze.

'Er is meer vertrouwen onderling ontstaan. Voor ons boeren is het waterschap toch gewoon de kolos die elk jaar de waterschapstarieven verhoogt. Door dit project zijn we dichter bij elkaar betrokken geraakt.'

Wederzijds begrip

Dat concludeert ook De Jong. 'Door dit project is er veel meer vertrouwen gekomen tussen beide partijen. Dat is echt een succes te noemen. Ga met elkaar in gesprek. Dan creëer je wederzijds begrip. Als iedereen in zijn eigen koninkrijkje blijft zitten, kom je niet tot een oplossing. Met elkaar moet je zoeken naar verbinding.'

Het project begon dan ook niet idyllisch, geeft De Jong toe. 'Soms was er sprake van vijandigheid. Vaak was er wantrouwen over en weer. Dat was een hobbel om te overwinnen. Als PPP-Agro fungeerden wij als intermediair. Het kostte tijd, maar er is nu meer begrip tussen waterschap en boer. Dat is de basis om gezamenlijk problemen aan te pakken.'

Verrassende uitkomst

Het project heeft een verrassende uitkomst, stelt Van Miltenburg. 'Er zijn processen ontstaan die groter zijn dan dit project. De samenwerking op polderniveau leidt tot meer. Hierdoor kunnen we makkelijker en sneller zaken oppakken, als er iets speelt.'

Polderkennis op Peil was de eerste aanzet om gezamenlijk na te gaan denken over de toekomst van de polder, stelt ook De Rooij. 'Er is door dit project een nieuwe overlegstructuur ontstaan in de polder. We hebben allemaal belang bij goed waterbeheer en kunnen zaken nu polderbreed oppakken.'

Als voorbeeld noemt De Rooij onderwaterdrainage. 'Hier kunnen we gezamenlijk mee aan de slag. De structuur is er nu.'