Deel provincies schort stikstofbeleid op na boerenprotest

Boze boeren trokken maandag massaal naar de provinciehuizen van Zuid-Holland, Noord-Holland, Utrecht, Gelderland, Overijssel, Groningen, Drenthe en Flevoland. In Zuid-Holland en Flevoland kregen boeren niet gedaan dat de beleidsregels van tafel gaan. In Groningen liepen de gemoederen rond het provinciehuis hoog op toen resultaat uit de onderhandelingen met het provinciebestuur tegen vielen.

In Friesland en Noord-Brabant gingen boeren vrijdag al de straat op. Maastricht is dinsdag het toneel van het Limburgse protest en in Zeeland gingen boeren maandag om de tafel met provinciebestuurders.

Beleidsregels

In overleg met het kabinet hebben de provincies eerder al regels opgesteld om vergunningen weer te kunnen verlenen (de zogeheten beleidsregels). Tussen kabinetsbrief en provinciemaatregelen is een interpretatieverschil ontstaan waardoor onduidelijkheid is over wat is toegestaan. De provincies spreken deze week met minister Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit om te komen tot eenduidige regelgeving rond stikstof.

Vorige week tijdens de begrotingsbehandeling van het ministerie van Landbouw in de Tweede Kamer uitten VVD en CDA ook hun zorgen over de uitvoering van het kabinetsbeleid door de provincies. Schouten zegt dat haar Kamerbrief leidend is. Desondanks ontvangen Kamerleden signalen dat provincies er anders tegenaan kijken.

Voorlopig zet de minister de mogelijk tot extern salderen nog niet open. Provincies en rijk moeten hierover eerst op een lijn zitten. Bovendien wil Schouten 'wild west taferelen' waarbij partijen van buiten de sector het platteland afstropen om stikstofruimte te kopen voorkomen. De bedoeling is dat extern salderen vanaf 1 januari 2020 mogelijk wordt.

Activiteit vergunnen

Een paar zaken zijn ondertussen wel helder gemaakt. Voor de activiteiten die wel leiden tot een stikstofdepositie op de stikstofgevoelige Natura2000 gebieden zijn er drie mogelijkheden om toch een activiteit te vergunnen. Dit kan door intern salderen (binnen de toegestane activiteit of locatie), extern salderen (via het betrekken van een andere activiteit) of compenseren (natuurwaarde toevoegen).

Het kabinet heeft in haar brief voorwaarden verbonden aan intern en extern salderen. Bij intern salderen gaan we uit van de feitelijk gerealiseerde capaciteit (daadwerkelijk aanwezige gebouwen, installaties, e.d.). Als je daar als boer op wilt uitbreiden dan zal je interne maatregelen moeten nemen zodat de stikstofdepositie in stikstofgevoelige Natura2000 gebieden niet toeneemt.

Extern salderen

Bij extern salderen is er een verschil ontstaan tussen wat de minister heeft geschreven en wat de provincies in hun regels hebben opgenomen. De minister gaat uit van feitelijk gerealiseerde capaciteit, de provincies gaan uit van feitelijk gebruik.

De discussie over fosfaatrechten die hier mee samenhangt is een rijksaangelegenheid waarvan de minister heeft aangekondigd uiterlijk januari met een nieuwe wet te komen. Om die reden hebben de provincies in hun regels extern salderen met veebedrijven op dit moment tijdelijk uitgezonderd tot er nieuwe wetgeving is.

Wat is tot nu toe bereikt?

Zuid-Holland houdt vast aan stikstofregels

Het provinciebestuur van Zuid-Holland is niet van plan stikstofregels op te schorten, zoals in onder meer Friesland en Drenthe is gebeurd. Gedeputeerde Jeannette Baljeu heeft enkele honderden boeren op het Provinciehuis in Den Haag toegesproken en die boodschap meegedeeld.

Arie Verhorst, bestuurder van LTO Noord afdeling Zuid-Holland, was teleurgesteld over de starre houding van het gedeputeerde. Hij had even daarvoor namens de boeren een verklaring voorgelezen en gevraagd of het provinciebestuurder de regels wilde intrekken of op zijn minst wilde opschorten.

Tekst gaat verder onder foto.

Verhorst vond het wel positief dat gedeputeerde Adri Bom-Lemstra heeft erkend dat er beter met boeren had moeten worden gecommuniceerd over de besluiten. Voor het vervolg van het traject nodigde ze de boeren uit om in gesprek te blijven.

Persoonlijke verhaal

Na afloop van het protest kregen boeren de mogelijkheid om met de gedeputeerden en de Commissaris van de Koning in gesprek te gaan. Naast Baljeu, die over stikstof gaat in Zuid-Holland waren ook landbouwgedeputeerde Adri Bom-Lemstra Commissaris van de Koning Jaap Smit aanwezig. Daarbij grepen diverse demonstranten de mogelijkheid aan om hun persoonlijke verhaal te delen met de provinciebestuurders.

Baljeu haalde in haar reactie aan dat het voor inwoners en ondernemers als van belang is dat de stikstofdepositie daalt en dat de vergunningverlening weer op gang komt. Voor dat laatste hoeven de regels niet te worden ingetrokken, omdat hiermee in andere gevallen, waar deze discussie over depositie niet speelt, vergunning verleend kan worden.

Vergunningen kunnen nu, met de maatregelen van kabinet en provincies, verleend worden voor activiteiten die niet leiden tot stikstofdepositie op daarvoor gevoelige Natura2000 gebieden.

'De provincie Zuid-Holland is het meest druk bevolkte gebied van Nederland', stelt Baljeu. 'Het is voor het bestuur een uitdaging om iedere dag een betere balans te vinden tussen de activiteiten van bewoners, bedrijven, boeren en de natuur. Er moet voor alles plaats zijn want zo zit onze samenleving in elkaar.'

Noord-Holland trekt beleid niet in

De protesten door ruim tweehonderd agrarische ondernemers in Noord-Holland zijn ordentelijk verlopen. Albert Hooijer en Jack Rijlaarsdam van LTO Noord hebben een petitie aangeboden aan natuurgedputeerde Esther Rommel. Vervolgens werd in de statencommissie landbouw over de provinciale stikstofregels gedebatteerd.

Veel boeren vonden een plek op de publieke tribune of konden de discussie volgen op een groot scherm in een andere ruimte in het provinciehuis. Daar zagen en hoorden ze dat Gedeputeerde Staten de regels niet willen intrekken. Wel gaat het provinciale bestuur deze week nog het gesprek aan met LTO om tot gebiedsgerichte afspraken te komen.

Desondanks overheerste na afloop teleurstelling bij de boeren, die graag hadden gezien dat de stikstofaanpak van tafel zouden zijn geveegd. Enkele boze ondernemers kondigden aan dat de acties doorgaan. 'Als de provincie denkt dat ze ons zo gemakkelijk weg krijgen, dan heeft ze het mis.'

In de vergadering werd wel met succes gepleit voor een meldpunt voor ondernemers, die met hun bedrijfsvoering in de knel komen door onduidelijkheden over de nieuwe regels. Ook benadrukte met name het CDA het belang om op interprovinciaal niveau tot afstemming van beleid te komen.

Gelderland schort beleidsregels voorlopig op

Provincie Gelderland schort de stikstofregels voorlopig op. Die toezegging deed gedeputeerde Peter Drenth maandag aan de vele honderden boeren die naar het provinciehuis in Arnhem waren getogen.

Volgens Drenth zou het een fout zijn om de regels zomaar in te trekken. Het zou een te overhaaste beslissing zijn. 'Bij het opstellen van de beleidsregels hebben we de fout gemaakt door te weinig te overleggen en communiceren. Daar bied ik mijn excuses voor. Maar daarom is het des te belangrijk dat we het nu zorgvuldig doen.'

Tekst gaat verder onder de foto:

Aanvankelijk gaf Drenth aan dat er geen sprake zou zijn van het opschorten van de stikstofregels. Volgens hem zou dat niet nodig zijn, omdat deze alleen voor nieuwe vergunningsaanvragen zouden gelden en niet voor bestaande. Daardoor zou intrekken of opschorten niet urgent zijn.

Nadat zowel de boerenmenigte alsook LTO Noord-voorzitter Dirk Bruins daar geen genoegen mee zeiden te nemen, ging een delegatie van LTO en POV met Drenth in gesprek. Na een uur wachten kwamen de hoofdrolspelers terug en kondigde Drenth aan dat opschorting van de stikstofregels in gang gezet wordt.

Rust nodig

'Deze week gaan we als provincie met de organisaties in overleg over welke onderdelen opnieuw afspraken gemaakt moeten worden', aldus Drenth. 'Dat betekent niet dat we er al zijn. Duidelijk is dat er rust nodig is, maar ook een visie voor de toekomst. Ik zou als provincie graag samen met boeren willen optrekken naar Den Haag om te staan voor een goed Nederlands landbouwbeleid.'

Diverse Statenleden reageerden niet positief op het besluit van Drenth op te schorten. Zo schrijft Marjolein Faber van de PVV op Twitter: 'Jarenlang hebben de klimaatgekkies in het provinciehuis de boeren gepest. Nu schorten ze nerveus de regels stikstof op. Doe niet zo lafjes en veeg die verstikkende regels daadwerkelijk van tafel en geef lucht aan de boerenbedrijven.'

Antoon Kanis (D66) is ook niet positief gestemd: 'Het opschorten van de beleidsregels is een pyrrusoverwinning voor de boeren, want het verandert helemaal niks aan de stikstofsituatie. En wanneer de boeren daar achter komen zullen ze nog bozer zijn. En terecht! #zachteheelmeesters.'

Overijssel veegt beleidsregels van tafel

De provinciale stikstofbeleidsregels in Overijssel zijn onder druk van het #boerenalarm van tafel. Dat meldde landbouwgedeputeerde Gert Harm ten Bolscher na overleg met de boeren.

Gedeputeerde Ten Bolscher was na zijn betoog in een kuubskist voor de vele honderden boeren stellig. De beleidsregels gingen niet van tafel. Wel wilde hij met de boeren direct om tafel. Dat overleg zette voor de boeren zoden aan de dijk. De stikstofregels voor de agrarische sector gingen van tafel.

Duizend trekkers maken indruk in Assen

De eerste stap is gezet, reageert een jonge boer uit Rolde na afloop van de succesvolle actie van LTO Noord en DAJK om het aanvullende stikstofbeleid van provincie Drenthe van tafel te krijgen. Hij kan iets geruster weer naar zijn koeien.

Meer dan duizend trekkers en bijna 2.000 boeren en sympathisanten maakten indruk maandag rond het middaguur op de stoep van het Drentse provinciehuis in Assen. Aanvankelijk wilden Gedeputeerde Staten niet verder gaan dan het voorlopig opschorten van het aanvullende PAS-beleid in Drenthe.

Spoedoverleg

Toen de menigte voor het provinciehuis begon te joelen: 'intrekken, intrekken!', was een kort spoedoverleg met LTO Noord-bestuurder Jan Bloemerts en DAJK-voorzitter Roy Meijer voldoende om bij t draaien. 'De maatregelen zoals bij die wilden invoeren, worden ingetrokken', zei gedeputeerde Henk Jumelet.

Andermaal gejoel van de menigte, maar dan in positieve zin. De aanwezige boeren hadden in anderhalf uur protest op de stoep van het provinciehuis bereikt wat ze wilden: behoud van stikstofruimte die eerder was vergund. Bloemerts sprak eerder van wanbeleid van het provinciebestuur.

Jumelet waarschuwde na afloop nog wel dat er een keerzijde zit aan het afgedwongen besluit. 'Dit betekent dat er voorlopig in Drenthe helemaal geen vergunningen meer worden afgegeven.'

De partijen, provinciebestuur, LTO Noord, DAJK en andere vertegenwoordigers uit het sociaal-economisch veld in Drenthe gaan nu met elkaar weer om tafel om een nieuwe oplossing te bedenken. 'We zijn echt superblij met dit resultaat', zei LTO-bestuurder Bloemerts na afloop. Hij en Meijer kregen vele schouderklopjes en warme handdrukken van boeren uit de menigte.

Tekst gaat verder onder foto.