Minder tomaten langs supermarktkassa

Vorig jaar werd vooral gekenmerkt door het extreem warme weer in de zomer. Hierdoor waren er extra uitdagingen in zowel teelt als afzet bij tomaat.

Al bij de start van het seizoen had de sector last van de grote producties in Spanje en de lagere productie in Nederland door gebrek aan daglicht. Dit leidde per saldo tot lagere prijzen in vergelijking met 2017. De rest van het seizoen heeft dit niet meer goed kunnen maken. Voorlopige exportcijfers van GroentenFruit Huis laten zien dat de export van tomaat in 2019 tot en met augustus met 553 miljoen kilo even groot is als vorig jaar.

In Nederland wordt op zo'n 1.800 hectare tomaten geteeld. Dit is in de afgelopen jaren redelijk stabiel gebleven.
'Rekening houdend met nog wat nagekomen posten, ga ik uit van een heel lichte stijging van de totale export tot en met augustus', zegt Wilco van den Berg, verantwoordelijk voor marktanalyse en rapportage bij GroentenFruit Huis in Zoetermeer.

Vroege inzinking

In week 18 van dit jaar kreeg de markt een inzinking te verwerken. Dat was gemiddeld genomen vroeger dan normaal. Er was iets meer productie en de buitenlandse concurrentie was groter.

Later klopte ook Spanje aan voor Nederlandse tomaten, bleek de Europese vraag gunstig en kwam Oost-Europa goed in de markt. Dat gaf een structureel hogere prijs, waarbij de contracten in stappen duurder werden. Ook de daghandel volgde dit beeld. Dat gold voor vlees-, losse- en pruimtomaten.

Na een dal van tussen de 55 en 66 cent per kilo, zijn dagprijzen van grove trostomaten op de klok vanaf half september weer gaan stijgen. Op 7 oktober kwamen richtprijzen uit tussen de 1 en 1,15 euro per kilo. Daarmee volgen de prijzen de laatste tijd de stijgende prijstendens van vorig jaar.

Prijsplafond

Eind augustus werden nog even de hogere prijsniveaus van 2017 gevolgd, maar in de eerste weken van september bogen klokprijzen naar beneden af, richting de prijslijn van vorig jaar. Rond 10 oktober werd een prijsplafond bereikt van ongeveer 1,30 euro per kilo, waarna de dagprijzen weer gingen dalen.

De top 5 exportmarkten tot en met augustus 2019 zijn: Duitsland (38 procent), Verenigd Koninkrijk (16 procent, Italië (8 procent), Polen (6 procent) en Zweden (5 procent). Van den Berg: 'Deze landen zijn goed voor driekwart van de totale tomatenexport. De export naar het Verenigd Koninkrijk, Italië en Polen loopt voor op vorig jaar, terwijl er minder is afgezet in Duitsland en Zweden.'

Trend naar kleine tomaten

Ook is er een trend naar kleine tomaten – de snoep-, cherry-, en cocktailtomaten – in Duitsland, zoals blijkt uit recente informatie van onderzoeksbureau Gesellschaft für Konsumforschung. In de eerste zeven maanden van 2019 besteedde een Duits huishouden 62 procent van de totale tomatenuitgaven aan kleine tomaten. Twee jaar terug ging het om 56 procent.

GroentenFruit Huis koopt supermarktdata in Nederland van bureau IRI, om hiermee de consumentenuitgaven inzichtelijk te maken. Tot en met week 32 verkochten Nederlandse supermarkten zowel in gewicht als in geld uitgedrukt 3 procent minder tomaten dan vorig jaar. Dit is overigens zonder de Duitse discounters Aldi en Lidl, waarvan IRI geen data beschikbaar heeft.

Minder trostomaten

'De verkoop van snoeptomaten zit in de lift, terwijl er wat minder trostomaten, ronde tomaten en cherrytomaten over de toonbank gingen', ziet Van den Berg.

'Zowel in volume als omzet staat de snoeptomaat binnen het tomatenassortiment in de supermarkt op de eerste plaats. Qua omzetaandeel praten we over een derde.'