Frambozen gedijen onder zonnepanelen

Reportage Gelderland Berrie Klein Swormink 27 sep 2019 om 10:20uur

Zachtfruitteler Piet Albers uit Babberich teelt sinds afgelopen voorjaar een deel van zijn frambozen onder een dakje van zonnepanelen. De eerste ervaringen zijn positief, al zijn er nog wel verbeterpuntjes.

Onder een afdak van zonnepanelen plukken vijf Poolse seizoensarbeiders frambozen. 'Het is niet meer zo druk als midden in de zomer. In de piekperiode hadden we bijna dertig plukkers aan het werk', vertelt Albers. De oogst op zijn bedrijf gaat door tot de eerste nachtvorst.

Voor Albers is 2019 geen jaar als alle andere. Nieuw is dat een deel van zijn teeltareaal is overkapt met zonnepanelen in plaats van de gebruikelijke foliekappen. Het gaat om ongeveer een kwart hectare met frambozen van de in totaal 6 hectare zachtfruit, die de ondernemer teelt. 'Vooralsnog is het een proefproject om te testen of zonnepanelen een alternatief voor foliekappen kunnen zijn.'

De toepassing van zonnepanelen lijkt kansrijk in dit land waar de weersextremen groter worden

Piet Albers, zachtfruitteler in Babberich

Foliekap

Albers teelt voornamelijk frambozen en rode bessen. Bij de teelt van dit zachtfruit is het gebruikelijk om de planten in het groeiseizoen te voorzien van een foliekap. Het folie beschermt de fruitgewassen tegen regen-, wind- en hagelschade, vorst en felle zon. Aan het gebruik van folie kleven ook nadelen. De ondernemer en zijn medewerkers zijn in het voorjaar veel uren kwijt om folie over de aan planken bevestigde bogen boven het gewas te spannen en om het folie in het najaar weer te verwijderen en op te bergen.

'Daar komt bij dat de foliekappen windgevoelig zijn. Als het een keer stormt, waait het folie weg en moeten we het opnieuw bevestigen. Dat gebeurt altijd op een moment dat het niet uitkomt.'

Tip

Toen Albers een tip kreeg over een alternatief voor de foliekappen, raakte hij in 2017 in gesprek met zonnepanelenleverancier Herbo Groenleven. Dat leidde tot afspraken over een tweejarig proefproject met zonnepanelen boven frambozen, dat dit jaar uit de startblokken kwam. 'Helaas wat later dan gepland. Op 29 mei konden we de frambozenstruiken onder de afdakjes van zonnepanelen planten. Eigenlijk had dat half april al moeten gebeuren.'

De vertraging had onder meer te maken met de vergunningverlening door gemeente Zevenaar. 'Het had veel voeten in de aarde. Wij zien de panelen niet als een zonnepark, maar als onderdeel van een teeltondersteunende maatregel. Het kostte wat tijd om de gemeente daarvan te overtuigen.'

Drie typen overkappingen

In de proef vergelijken Albers en Herbo Groenleven drie typen overkappingen: 'gewone' donkere zonnepanelen, lichtdoorlatende zonnepanelen en traditionele foliekappen.

De fruitteler concludeert voorzichtig dat er perspectief lijkt te zijn voor het overkappen van zachtfruit met zonnepanelen, al zijn er wel aanpassingen nodig om te komen tot een ideale situatie. In de eerste maanden van de proef werd duidelijk dat gewone donkere zonnepanelen te weinig licht doorlaten.

Spint

'De eerste vier oogstweken was er nog niet zoveel verschil. Maar nu de dagen korter worden en de zonnekracht minder is, is duidelijk dat onder donkere zonnepanelen de oogst te veel achterblijft. Ook hebben we onder deze panelen veel meer last van spint in het frambozengewas.'

De lichtdoorlatende zonnepanelen geven een beter resultaat te zien, al merkt Albers dat de frambozenoogst ook hier nog iets achterblijft bij die van het gewas onder traditionele foliekappen. 'Daarom willen we in het tweede proefjaar ook panelen installeren die nog iets meer licht doorlaten. Overigens sluit ik niet uit dat de huidige lichtdoorlatende panelen toch het meest geschikt blijken te zijn en dat de achterblijvende resultaten dit jaar vooral toe te schrijven zijn aan de verlate plantdatum.'

40 graden

Toen het dit jaar voor het eerst in Nederland 40 graden werd, ervoer de teler een voordeel van de zonnepanelen. 'Onder de foliekappen verschroeide het gewas, maar onder de zonnepanelen was het tot wel 10 graden koeler. Kortom, de toepassing van zonnepanelen lijkt kansrijk in dit land waar de weersextremen groter worden.'

Albers hoopt dat het tweede proefjaar nog meer duidelijkheid verschaft. 'Als we de keuze maken om op ons hele areaal zonnepanelen te plaatsen, moet het duidelijk zijn waar we aan beginnen. Je zit er dan voor 20 tot 25 jaar aan vast.'

Plukkosten

De teler wil nog meer te weten komen over de invloed van de panelen op de kwaliteit van de frambozen en het plukgemak. 'Plukkosten zijn hoog. We hebben veel belang bij veel kilo's per plukker per uur. Daar mogen zonnepanelen geen negatieve invloed op hebben.' Albers wil in 2020 ook ervaring opdoen met zonnepanelen boven herfstframbozen en rode bessen.

Bestuiving gaat goed in proefproject

Bestuiving door insecten bevordert bij frambozen de vruchtzetting. Daarom maakt onderzoek naar bestuiving ook deel uit van het proefproject bij zachtfruitteler Piet Albers in Babberich. De Nederlandse Bestuivingscommissie die dit onderzoek doet, concludeert dat dit jaar de bestuiving, bevruchting en zetting prima zijn. De bijenvolken stonden buiten het perceel en vlogen uitstekend onder de zonnepanelen. Eén volk was onder de panelen geplaatst. Ook dit volk deed het uitstekend. Wel is het afwachten hoe dit onder minder warme omstandigheden verloopt, omdat het onder de panelen koeler is. De resultaten rond productie, kwaliteit en smaak komen nog. The Greenery, afnemer van de producten van Albers, is daarin zeer geïnteresseerd. In overleg met Albers onderzoekt de veiling per pluk één kist frambozen van elk van de drie proefobjecten. Daarbij neemt The Greenery allerlei aspecten onder de loep zoals smaak, houdbaarheid, kleur en vorm van de vruchten.