Meten is weten bij verzilting in Noordkop

De Watercommissie Noordelijk Zandgebied stond in 2014 aan de basis van het meetnet 'Inlaat op maat' dat bekendheid kreeg als het project 'Spaarwater'. Het meetnet is nu een onderdeel van het programma 'Boeren Meten Water'.

Binnen dit programma meten tientallen boeren en tuinders in Noord-Holland, Friesland en Groningen zelf geregeld de waterkwaliteit en het zoutgehalte in hun sloten en de bodem van hun percelen.

Beregenen

'De informatie is direct van nut bij de vraag: kan ik nu beregenen of is het zoutgehalte in mijn sloot te hoog?', legt Prins uit.

De voorzitter initieerde als voormalig KAVB- en LTO Noord-bestuurder de Watercommissie Noordelijk Zandgebied (NZG) om een bijdrage vanuit de landbouw te leveren aan de aanpak van verzilting.

Handmeters

Meer kennis was nodig en de commissie startte als platform van zes kwekers en Prins zelf die met eenvoudige handmeters de waterkwaliteit in het gebied gingen meten. 'In het begin hadden we zeven keer zeven meetpunten. Het was een begin, al was het meetnet niet fijnmazig genoeg.'

Dat bleek toen er bij een leliekweker enorme gewasschade ontstond, vooral op plekken waar hij had beregend. Het irrigatiewater was veel te zout, wat achteraf gezien werd veroorzaakt door het opbrengen van zandbulten ter versterking van de zeewering bij Petten.

Graafwerkzaamheden

'Elke verstoring van de ondergrond door bijvoorbeeld graafwerkzaamheden kan problemen veroorzaken met zoute kwel. Als je bedenkt dat in de hele regio het grondwater dieper dan 1 à 1,5 meter zout is, dan weet je hoe groot de kans op schade voor zoutgevoelige teelten is', zegt de voorzitter van de Watercommissie Noordelijk Zandgebied.

Na die calamiteit werd NZG Meet opgericht, met medewerking van Acacia en met nieuwe meters gefinancieerd door provincie Noord-Holland en Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier.

Aqua Mobile

Sinds afgelopen voorjaar meten de deelnemende telers met de Aqua Mobile, een nieuwe generatie meters die de data direct verstuurt naar de mobiele telefoon. Het meetgebied is uitgebreid naar de hele Noordkop, inclusief de Wieringermeer en de regio rond Warmenhuizen waar LTO Noord-bestuurder Bart Bak van slateler B-Four is aangehaakt.

Er zijn dertien meters in gebruik. De meters worden ingezet om de EC-waarde (zoutgehalte) en de watertemperatuur te peilen.

Meer leden

De informatie wordt gedeeld via het Platform Noordelijk Zandgebied, dat dit jaar ook is uitgebreid met veel meer leden. 'Heel belangrijk, dat delen van informatie via de site boerenmetenwater.nl', stelt Prins.

'We willen deze kennis zo breed mogelijk spreiden onder agrariërs, ook om de bewustwording rond het probleem te vergroten. Door de zeespiegelstijging zal de beschikbaarheid van zoetwater namelijk verder onder druk komen te staan.'

Wederzijds begrip

Grote winst voor het platform is dat Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier tegenwoordig permanent aan boord zit. 'In de persoon van Wybo Nijdam hebben we nu een korte lijn met het waterschap. Dat heeft de communicatie en het wederzijds begrip enorm verbeterd', vertelt Prins.

'Op technische vragen krijgen we snel antwoord. Bijvoorbeeld een verklaring van waarom ergens het zoutgehalte opeens oploopt.'

Aqua Pins

De Noord-Hollanders wachten nu nog op de Aqua Pins, vaste meetpunten waarmee ook het bodemvochtgehalte en de het grondwaterpeil in het perceel te meten zijn.