Noordhoek heeft enige Zeeuwse edelhertenfokkerij

Reportage Zeeland Peter Urbanus 19 sep 2019 om 09:16uur

Familie Noordhoek uit Wolphaartsdijk start half oktober met de verkoop van edelhertenvlees van de eigen fokkerij. Een unicum voor Zuidwest-Nederland. Edelherten fokken is een vak op zich.

Noordhoek+heeft+enige+Zeeuwse+edelhertenfokkerij

Boris Noordhoek runt het 55 jaar oude familiebedrijf Het Zeeuws Hert in Wolphaartsdijk samen met zijn vader Henk Noordhoek. Hij heeft in Tilburg accountancy en bedrijfseconomie gestudeerd. 'Toen ik daar klaar was, heb ik mijn vader gevraagd of ik terug op het bedrijf mocht komen. Werken op kantoor ging het niet worden.'

De edelherten van Het Zeeuws Hert lopen op 10 hectare aan weilanden en dijken rondom de boerderij. In de winter staan de dieren op stal. De zeventig moederdieren en twee dekbokken blijven op de boerderij. De moederherten (hindes) worden gemiddeld vijftien jaar oud. Ze baren een hertenkalf per jaar, uitzonderingen daargelaten.

De dieren worden na anderhalf jaar geslacht, vertelt Boris Noordhoek. In oktober gaan ze naar een slachter in Mill. Het vlees verkoopt Noordhoek vanaf half oktober in de eigen winkel, in drie verschillende pakketten van 75 euro per stuk. De klant kan straks kiezen voor kant-en-klaar vlees, culinair en een mix van die twee.

Echte hertenboerderijen zijn er nauwelijks in Nederland

Boris Noordhoek, edelhertenfokkker in Wolphaartsdijk

Nieuw-Zeeland

Boris en Henk Noordhoek zijn drie jaar geleden begonnen met deze voor Zeeland en West-Brabant unieke tak. Ze kwamen op het idee na een bezoek aan een bedrijf in Noord-Brabant waar edelherten rondliepen. 'Echte hertenboerderijen zijn er nauwelijks in Nederland', zegt Boris Noordhoek. 'In Nieuw-Zeeland heb je wel enorme hertenboerderijen. Qua omvang is het daar vergelijkbaar met de melkveehouderij. Ook in Ierland zijn fokkerijen, maar hier is het vrij onbekend.'

Een opsteker voor Noordhoek is dat het hertenvlees uit natuurgebied Oostvaardersplassen in snel was uitverkocht dit jaar. Dat geeft moed. Vader en zoon hebben in drie jaar veel geleerd over edelherten, daarbij geholpen door Boris' broer Rens, die aan Wageningen University & Research studeert. Hij heeft veel uitgezocht over voeding en beplanting.

Wilgenschut

Niet alles gaat zoals gehoopt. Rens Noordhoek bouwde deze zomer een wilgenschut, waar herten hun gewei aan kunnen afschuren. Dat kostte hem meerdere dagen werk. 'Een van de bokken sloopte het ding in een dag', vertelt Henk Noordhoek. De ondernemers benadrukken dat hun hertenvlees geen wild is. Dat heeft ook voordelen. De dieren groeien gelijkmatig op en krijgen goede en regelmatige voeding. Daardoor is het vlees constant van kwaliteit.

De dieren leven ook op de boerderij in roedels. Een ziek dier wordt in het wild uitgestoten en aan zin lot over gelaten. 'Hier gebeurt dat ook, maar wij kunnen een ziek dier laten behandelen, waarna het weer wordt opgenomen door de roedel. Anderzijds kun je geen individuele dieren aan een roedel toevoegen. Die worden niet geaccepteerd.'

Regelmaat

Het leven met de herten op het bedrijf kent veel regelmaat. In de bronsttijd, die nu aanbreekt, bevruchtten de bokken tientallen hindes. Ze eten dan niet en in de natuur sterven ze soms van uitputting als er voedselgebrek is. In gevangenschap gebeurt dat niet. Het gewei wordt verwijderd, maar dat groeit binnen een paar maanden weer volledig aan.

'Rond deze tijd moet je niet bij de bok in de wei komen', zegt Henk Noordhoek. 'Hij gooit je er zo uit.' Ziektes zijn geen groot probleem en de dieren kalven na een dracht van acht maanden af zonder tussenkomst van een veearts.

Bomen en struiken

De familie heeft hagen, windsingels, solitaire kersen-, eiken- en vlierbomen, rozenbottel- en meidoornstruiken en fruitgaarden aangeplant om het de dieren naar de zin te maken. 'Ze eten bijna alles, zelfs jonge meidoorntakken', vertelt Henk Noordhoek. Ook zijn er waterputten gegraven, zodat de herten met de modder daaruit zelf hun vacht kunnen verzorgen.

Het rantsoen bestaat voornamelijk uit gras, kuilgras, tarwe, brok en voederbieten. Al deze grondstoffen komen van eigen grond of collega-boeren uit Zeeland.

Scharrelkippen

De ondernemers houden ook scharrelkippen, die ze hoofdzakelijk voeren met tarwe en veldbonen van het eigen bedrijf. De 72.000 scharrelkippen voldoen aan de voorwaarden voor één ster van het Beter Leven-keurmerk en het Zeker Zeeuws-keurmerk. De kippen hebben pikstenen en zitstokken uit de regio en de energievoorziening is met 1.700 zonnepanelen volledig duurzaam.

De houtsnippers voor de houtkachel, waarmee de pluimveestal wordt verwarmd, komen van in Zeeland gekapte en gesnoeide bomen. De snippers worden geleverd door loonwerkbedrijf Markusse in 's-Heer Abtskerke. 'Dat we zelf ons kippenvoer maken, is een keuze, maar we vullen het aan met mais en kernvoer van het veevoederbedrijf', zegt Boris Noordhoek.

Het scharrelvlees voorziet in een behoefte. © Peter Urbanus

Wijn en kippen

De keuze voor het houden van scharrelkippen met één ster van het Beter Leven-kenmerk van de Dierenbescherming viel drie jaar geleden bij Henk en Boris Noordhoek uit Wolphaartsdijk.

'De slachterij vroeg of we het wilden proberen, omdat ze verwachtten dat de vraag daarnaar een hoge vlucht zou nemen', verklaart Boris Noordhoek. Het betekende wel dat zijn vader en hij op een ander, langzamer groeiend kippenras over moesten gaan. Een van de voorwaarden is dat de kippen met maar 45 gram per dag mogen groeien. De kippen worden geslacht in het Gelderse Putten en verkocht aan supermarkten in het hele land, maar ook onder het eigen merk De Zeeuwse Kip aan de Zeeuwse horeca. Het bedrijf heeft ook nog een kleine hectare wijndruiven. Nu nog bij wijze van hobby, maar in de toekomst kan dat veranderen. Voor Boris en Henk Noordhoek is wijn maken een serieuze optie.