Consument moet koolzaadolie ontdekken

De koolzaadteelt in Nederland besloeg halverwege de twintigste eeuw nog zo'n 30.000 hectare. Rond 2000 was dat teruggelopen tot 854 hectare. Sinds die tijd is het gewas weer bezig met een opmars, meestal in de vorm van winterkoolzaad, waarvan het zaad van half augustus tot half september de grond in gaat en in juli van het volgende jaar oogstrijp is.

Bij de in 2006 opgerichte Coöperatieve Koolzaadvereniging Oost-Nederland (Colzaco) in Schalkhaar zijn zo'n 35 tot 40 koolzaadtelers uit Gelderland en Overijssel aangesloten. Gemiddeld gaat het om 5 hectare per teler met een totaalareaal van ongeveer 200 hectare.

Colzaco coördineert de teelt, verwerking en afzet. Het doel van de vereniging is om daarmee een zo goed mogelijk rendement te behalen.

Grondstof voor biodiesel

Het was oorspronkelijk de bedoeling om het koolzaad te gebruiken als grondstof voor biodiesel, maar dat bleek financieel niet haalbaar. Uiteindelijk kreeg het daarom een andere bestemming: hoogwaardige olie voor gebruik in de keuken. Daarvoor laat de vereniging de kern van het koolzaad koud persen bij een Duitse pers in Ibbenbüren, vlak over de grens bij Oldenzaal. Het restproduct dient als ingrediënt voor veevoer, de schil als grondstof voor biobrandstof.

Een bv, die Colzaco oprichtte met startkapitaal van de leden en een subsidie vanuit de regio Oost-Nederland en de provincie Overijssel, verzorgt de verkoop en distributie van de geperste olie. De vereniging bracht oorspronkelijk twee merken op de markt: Brassica voor horecagroothandels als Hanos en Sligro, en Hollands Goud voor supermarkten. Inmiddels is de olie in bijna alle Nederlandse supermarkten en horecagroothandels te vinden. Daar de consument heeft deze nog niet echt ontdekt.

'Fantastisch verhaal'

'Bij supermarkten moet je overal voor betalen: voor een plaats in het schap, voor een schapkaartje en ga zo maar door', zegt voorzitter Erik Schieven van Colzaco. 'Als kleine speler hebben wij daarvoor niet voldoende budget. Dat is jammer, want wij hebben een fantastisch verhaal te vertellen.' Hij legt uit dat het verwerken van koolzaad in een bouwplan goed is voor de bodem en de biodiversiteit.

Jan van Gerner, die voor Colzaco de commerciële belangen behartigt, voegt daaraan toe dat het gaat om pure olie van eigen bodem. En de olie bevat volgens hem tien keer meer gezonde omega 3-vetzuren dan bijvoorbeeld olijf- en zonnebloemolie.

'In landen als Duitsland zijn consumenten gewend om vooral producten uit eigen land te kopen. Maar in Nederland halen we onze olie bij voorkeur uit landen als Griekenland, Spanje en Italië. En dat terwijl je onze koolzaadolie op zoveel manieren kunt gebruiken. In salades, om mee te bakken en te braden, en om in te frituren.'

Meer bekendheid creëren

Om meer bekendheid voor de koolzaadolie te creëren, probeert Colzaco zoveel mogelijk kanalen aan te boren. Van Gerner vindt het een uitdaging om met een beperkt budget en veel creativiteit een groot effect te bereiken. 'Wij zijn een kleine club die eerst centjes wil verdienen en dan pas uit wil geven. Wij kunnen ons niet meten aan partijen als Coca-Cola en kunnen niet crossmediaal werken. Dat is niet betaalbaar en verdien je ook nooit terug.'

Wel heeft de olie van Colzaco diverse malen de media gehaald. Zo was deze te zien in het tv-programma 'Nederland proeft' van RTL 4 en uitzendingen van RTL Z en de regionale omroepen. Ook schakelt de vereniging influencers in die veel volgers op sociale media hebben, en vloggers die kokkerellen met koolzaadolie.

Met linkjes en nieuwe filmpjes laat de coöperatie zien waarvoor je koolzaadolie kunt gebruiken, dat het product geschikt is voor verhitting tot hoge temperaturen en dat het 100 procent plantaardig en dus veganistisch is. De vereniging heeft zelfs een variant met een botersmaak op de markt gebracht.

Brassica

Voor de eenduidigheid verkoopt Colzaco zijn koolzaadolie tegenwoordig overal onder één merknaam, Brassica. Die naam refereert aan de Latijnse naam van koolzaad, Brassica napus. De bv maakt tegenwoordig winst. Daarom heeft deze het besluit genomen om volgend jaar een hectaretoeslag uit te betalen aan trouwe telers van de coöperatie.

Een van die trouwe telers is René Eugelink uit Laag Keppel in de Achterhoek. Hij is sinds 2014 lid. Op zijn bedrijf teelt hij op 15 hectare koolzaad in wisselteelt met andere gewassen. 'Ik ben koolzaad gaan telen vanwege risicospreiding, maar ook voor de mooiigheid. Zo'n geel veld is toch prachtig om te zien?' Als ander voordeel van de koolzaadteelt noemt Eugelink dat hij de oogst van verschillende gewassen kan spreiden.

Gunstige prijs

De reden om zich aan te sluiten bij Colzaco was de gunstige prijs die de teler voor zijn koolzaad krijgt en het gezamenlijke verkopen en vermarkten. Het lidmaatschap heeft hem gebracht wat hij ervan verwachtte, hoewel hij niet ieder jaar bij de algemene ledenvergadering aanwezig is.

Eugelink leest de verslagen van de bijeenkomsten wel altijd en is op de hoogte van de ontwikkeling van nieuwe koolzaadproducten, zoals zalfjes en crèmes. 'We hebben een goed bestuur waar ik alle vertrouwen in heb. Wie zwijgt, stemt toe.'