Land-bouw, het woord zegt het al

Plant, dier en mens horen bij elkaar. Dat maakt de kringloop. Over de hoeveelheid dieren ten opzichte van de hoeveelheid planten kun je discussiëren. Op relatief kale plekken in de wereld staan feedlots met vee dat alleen ruw- en krachtvoer krijgt dat van ver is aangevoerd. Logisch dat dit ter discussie staat. Veevoer uit de Amazone, opgejaagd met fosfaat uit Marokko en gevoerd in een stal in China of bij ons resulteert in een exportproduct.

Wat heeft dit met echte landbouw te maken? Het woord landbouw zegt dat er land nodig is. Een gebouw met een dak erboven, vloer eronder en vrachtwageninput ervoor en -output erachter kun je overal neerzetten. In de Sahara, op de Zuidpool, in Oekraïne, overal. Het liefst bouwt men daar waar de kostprijs het laagst is. Dat zie je bij de auto-industrie, textiel en Philips ook.

Tal van sectoren, ook agrarische, denken slechts vanuit toegevoegde waarde in geld en vergeten hiermee andere waarden. Ze putten daardoor de aarde uit, denken niet in een kringloop en laten ook nog eens de echte grondgebonden landbouw zakken – lees: verzuipen of verdorren – door hun klimaatsceptische houding. Er dient balans te zijn. Ook tussen sectoren.

Groei heeft grenzen. Met het afschieten van het Programma Aanpak Stikstof door de rechter, liggen veel plannen in ons land stil. Het raakt naast de landbouw ook de bouw van woonwijken, snelwegen en vliegvelden. Is dit onverwacht? Nee, in een drukke rivierdelta is er door onze doorgeschoten menselijke activiteit per definitie depositie.

Dit vonnis viel niet goed bij diverse politici, bestuurders en soms boerenbestuurders. Net zoals dat klimaatvonnis. Gillen over linkse rechters is dan popi kroegpraat. In een rechtstaat is er de trias politica, de machtenscheiding, waarbij de rechter twee disfunctionele machten kan corrigeren. In ons land kun je je recht halen via een rechtszaak - hoger beroep - cassatie. Dat zeg ik als gematigde rechtse.