Laatste melkveehouder in Wilnisse Bovenlanden

Reportage Zuid-Holland Marjolein van Woerkom 12 jul 2019 om 08:21uur

Voor melkveehouder Arie van Oosterom uit Woerdense Verlaat bleek natuurinclusief boeren de uitgelezen kans om zijn bedrijf voort te zetten in de Wilnisse Bovenlanden. 'Als je dit niet ziet zitten, moet je het niet gaan doen.'

Laatste+melkveehouder+in+Wilnisse+Bovenlanden

Driehonderd ronde balen heeft Van Oosterom naar huis gehaald. Het is een deel van de eerste snede van zijn 92 hectare land. De percelen met maaidatum 1 en 8 juni zijn gemaaid. Aan zijn 15 juniland is de melkveehouder nog niet toegekomen. Een deel van het grove kuilgras houdt hij voor zijn droge koeien en jongvee. De rest verkoopt hij als hooi.

Van Oosterom is de laatste melkveehouder in de polder Wilnisse Bovenlanden. De rest is vertrokken of gestopt met melken, sinds de overheid begin deze eeuw besloot dat het 470 hectare grote gebied een moeras zou moeten worden in het kader van de toenmalige Ecologische Hoofdstructuur (EHS).

Hoge Noorden

'Ik had ook weg gekund', zegt de melkveehouder. 'Ik kon worden uitgekocht en we zouden ons bedrijf kunnen verplaatsen naar het Hoge Noorden, Groningen bijvoorbeeld.'
Niet eens zo'n gek idee, want zijn vrouw komt daarvandaan. Maar de ondernemers wilden niet. 'We zitten hier in een enorm mooi gebied en ergens anders loop je toch ook weer tegen problemen aan.'

Een gezonde veestapel is het belangrijkste om rendabel te draaien

Arie van Oosterom, melkveehouder in Woerdense Verlaat

Randvoorwaarden

Maar de belangrijkste reden was dat Van Oosterom het wel zag zitten, natuurinclusief boeren. 'Ik deed al aan agrarisch natuurbeheer, pachtte al gronden van Staatsbosbeheer en was vrij extensief. Ik streefde niet naar een torenhoge melkproductie, dus de randvoorwaarden klopten.'

In 2009 werden de plannen gewijzigd door provincie Utrecht en Zuid-Holland; de provinciegrens loopt dwars door zijn land. De moerasplannen werden van tafel geveegd en er werd weidevogelgrasland ingetekend.

De melkveehouder heeft vijf jaar lang overleg gevoerd met de provincies en terreinbeherende organisaties. 'Enkele voorwaarden waren in mijn ogen niet goed uitgedacht. Zo moest al het vee tot 15 juni binnen blijven en zou ik alleen vaste mest mogen uitrijden.' In 2014 werden ze het eens. De melkveehouder kocht grond bij. Het doel was zo'n 100 hectare grond en 100 melkkoeien. Uiteindelijk werden dat er 75 door de fosfaatwetgeving.

Nat schraalland

Daarna werd de polder ingericht als natuurgebied. Land met bestemming nat schraalland werd afgeplagd en de grond werd naar andere percelen van Van Oosterom gebracht, zodat hij daar de onderbemaling kon opheffen. In 2015 bouwde hij een nieuwe potstal voor zijn droge koeien en jongvee om meer vaste mest beschikbaar te hebben.

'Omdat mijn land werd afgewaardeerd naar natuurland, kreeg ik daar een vergoeding voor. Dat bedrag heb ik geïnvesteerd in onder andere de potstal, kuilplaten en land.'

Wennen

In 2017 kon de ondernemer echt beginnen. Dat was wennen. 'In het voorjaar gaan alle boeren maaien en ik moet wachten. Ik zit er nu niet meer mee, maar in het begin was dat raar. Daarnaast heb je minder knoppen om aan te draaien. De kwaliteit van het gras is qua VEM en eiwit stukken minder. Mijn eiwit moet ik echt uit de tweede en derde snede halen. In de zomer voer ik snijmais bij om het ureumgehalte in de melk in het najaar te temperen. Als natuurboer moet je accepteren dat het gaat zoals het gaat.'

Het afkalven probeert Van Oosterom zo vroeg mogelijk in het voorjaar te plannen, zodat zijn kalfkoeien eind april naar buiten kunnen om het verse gras optimaal te benutten. 'Dat is de truc. Op deze manier hoef ik minder krachtvoer te voeren. Dat bespaart kosten.'

Aan natuur heeft de melkveehouder geen gebrek. Het aantal weidevogels heeft hij alleen maar zien toenemen. Zo heeft hij nu op vier vlotjes zwarte sterns met jongen. De ouders zijn zo beschermend naar hun kroost toe dat als hij de koeien gaat halen, ze rakelings langs zijn hoofd scheren.

Met Leen Heemskerk van ANV De Utrechtse Venen. © Marjolein van Woerkom

Tevreden

Zijn 75 melkkoeien zitten op een jaargemiddelde tussen de 7.000 en 7.500 kilo melk. Ze zijn gezond. Van Oosterom is tevreden. 'Ik vind dit een goede productie. Ik ben wel gaan infokken met Brown Swiss. Vooral vanwege de sterkere poten. Mijn koeien moeten veel lopen. Ik merk dat sommige koeien na twee lactaties al klauwproblemen krijgen. Daar wil ik vanaf. Een gezonde veestapel is het belangrijkste om rendabel te draaien.'

Inkruisen met Brown Swiss vanwege de sterkere poten. © Marjolein van Woerkom

Dat zit tot nu toe wel goed. 'We hebben het bedrijfsplan zo ingestoken dat er ruimte is om tegenvallers op te vangen. Ik had wel verwacht dat ik mijn ruwvoer beter kon verwaarden, maar dat valt zwaar tegen. Ook heb ik het vele werk onderschat. Maar ik heb gezond vee en per saldo gaat het economisch gezien goed. Ik verdien meer dan voorheen.'

'Staatsbosbeheer heeft boer hard nodig'

Melkveehouder Arie van Oosterom uit Woerdense Verlaat werkt nauw samen met Staatsbosbeheer. Hij pacht 42 hectare land van de terreinbeherende organisatie, maait de beheerpaden en doet slootwerk. Hoewel beide partijen in het begin wantrouwend tegenover elkaar stonden, gaat dat nu beter. 'Alles staat of valt met goede communicatie', zegt de melkveehouder. 'We moeten het samen doen. Dat natte schraalland kost Staatsbosbeheer, ondanks de subsidie die ze ervoor krijgen, ook gewoon geld. Ze hebben de boeren hard nodig. We zijn voor hen een inkomstenbron.' Van Oosterom heeft door de nauwe samenwerking een lage pachtprijs voor acht jaar kunnen bedingen. 'Door deze samenwerking heb ik zekerheid voor een langere periode en kan op kosten worden bespaard.' Toch gaat het pachten niet zonder slag of stoot. 'De pachtvoorwaarden worden elk jaar strenger. Vanuit de SNL mag ik nu nog maar acht stuks vee houden op een perceel. Jongvee mag niet meer ontwormd worden et cetera. Dat komt er allemaal bij.'